دارو (Drug) در درمان بيماري و تشخيص و يا پيشگيري از بيماريها به كار مي‌رود. داروها ممكن است: منشاء گياهي (مانند بلادونا) و يا منشاء معدني (مانند كلسيم) و يا منشاء حيواني (مانند انسولين) و يا منشاء شيميايي (مانند آسپرين) داشته باشند.

داروها ممكن است از راههاي مختلفي كه در زير گفته شده است تجويز شود.

از راه زيرزباني: قرص و يا قطره
از راه ركتوم يا واژن: شياف ، محلول
از راه استمعال موضعي: ماليدني، قطره (چشم و گوش و بيني)
از راه استشناقي: (اسپري، اينهالر و …)

بيشتر داروها را پزشك پس از شنيدن شرح حال بيماران از زبان خود بيمار و معاينه او، تجويز مي‌شود، و برخي داروها نيز هستند كه بدون نياز به نسخة پزشك در اختيار بيماران گذارده مي‌شوند مانند برخي مسكنها (مانند استامينوفن، …) و ويتامينها و بعضي شربتهاي سرفه، قابل ذكر است كه بيماراني كه داروها را بدون نسخة پزشك خريداري مي‌نمايند اطلاع درستي از آنها ندارند و چه بسا دارويي را نابجا به كار برند و يا به علت ندانستن اثر جانبي آن دستخوش عوارض ناگواري شوند، بنابراين نبايد خودسرانه و بدون مشورت با پزشك دارو مصرف كرد يا داروي خود را به ديگران توصيه كرد. لازم به ذكر است پس از مطالعه اين كيف و پي بردن به اثرهاي مفيد درماني و اثرهاي سوء جانبي داروها، مجاز نيستند كه بر اساس اين اطلاعات دارويي كه بر اساس اين اطلاعات دارويي براي خود و ديگران تجويز كنند.

هدف از تهيه اين كيف اين است كه با اطلاعاتي كه به دست مي‌آيد و با توجه به گذراندن دورة كامل كمكهاي اوليه بهتر بتوانيد قصد پزشك را از تجويز دارو درك كنيد و دستورها و طرز مصرف آنها را بهتر دريابيد و با پزشك براي بازيافتن تندرستي خود همكاري نمايند

---

اشكال دارويي:
از آنجا كه اغلب اثربخشي دارو بستگي به شكل دارو و راه مصرف آن دارد. لذا پس از بررسي اثرات دارويي يك دارو، آنرا به بهترين شكل ممكن تهيه و عرضه مي‌نمايند تا علاوه بر آزادي پزشك در انتخاب راه تجويز (براساس شرايط بيمار) مورد قبول بيماران نيز قرار گيرد. بطور مثال چند شكل رايج دارويي اشاره مي‌گردد.

شربتها (syrups):
اشكال داروئي هستند كه از انحلال مواد موثر در شربت قند حاصل مي‌شوند اين قند سبب مطبوع كردن طعم دارويي مي‌گردد.

---

سوسپانسيونها (suspensions):
مخلوطهاي مايعي هستند كه مواد تشكيل دهندة آنها براي مدت كوتاهي در حالت تعليق مانده و سپس رسوب مي‌كنند. لذا قبل از مصرف بايد تكان داد تا ظرف محتوي دارو، ماده ته نشين شده را حل نمود.

محلولهاي داروئي (solution):
از انحلال مواد شيميايي مختلف در آب مقطر به دست مي‌آيد و جهت مصرف از راه خوراكي، موضعي يا تزريقي استفاده مي‌شوند.

---

الگزيرها (elixirs):
با افزودن مواد قند، الكل و برخي مواد معطر به مواد داروئي تلخ، مزة آنها را مطبوع مي‌سازند.

مخلوطها (mixtures):
محلولهاي آبي با سوسپانسيونهائي هستند كه داروها در آنها حل شده يا بصورت معلق وجود دارد و معمولاً با مادة خوشبوئي معطر شده‌اند.

---

 الگزيرها (elixirs): 

با افزودن مواد قند، الكل و برخي مواد معطر به مواد داروئي تلخ، مزة آنها را مطبوع مي‌سازند.

مخلوطها (mixtures):
محلولهاي آبي با سوسپانسيونهائي هستند كه داروها در آنها حل شده يا بصورت معلق وجود دارد و معمولاً با مادة خوشبوئي معطر شده‌اند.

---

لوسيون (lotions):
محلولهاي داروئي هستند كه علاوه بر تركيبات داروئي گوناگون، كمي نيز الكل دارند (جهت تبخير سريع و اثر خشك كنندگي) و به منظور تميز كردن پوست يا درمان عوارض پوستي به صورت موضعي مصرف مي‌گردند.

امولوسيون (emulosions):
مخلوط آب و روغن به كمك يك ماده افزوده شده ديگر (امولوسيون كننده) نظير متيل سلولز، صمغ عربي و يا كتيرا بشكل محلول يكنواختي در مي‌آيد.

---

پمادها يا روغن‌ها (ointmets):

اشكال داروئي نيمه جامدي هستند كه براي مصارف موضعي به كار مي‌روند و مواد داروئي با يك ماده زمينه يا پايه نظير وازلين يا پارافين مخلوط شده است. ضمادها يا خميرهاي پوستي (pastes): پمادهايي كه در تركيب آنها از گردهاي داروئي نظير اكسيد روي، نشاسته يا پودر تالك استفاده شده و قوام سفتي دارند.

---

مشمعها:

نوارهاي پارچه‌اي، پنبه‌اي، ابريشمي و يا كاغذي هستند كه يك سطح آن آغشته به مواد داروئي است و به منظور كاهش درد و گرم كردن بصورت موضعي مصرف مي‌گردد. گردها، پودرها (powders): پودرهاي داروئي موادي كاملاً نرم هستند كه علاوه بر مصرف به شكل اصلي داروئي در تهيه قرص‌ها يا ساير فرآورده‌هاي داروئي بكار مي‌روند.

---

حبها (pills):

ماده يا مواد داروئي يا بيضي شكل هستند كه بدون جويدن توسط بيمار بلع مي‌شوند و از محفوظ كردن داروي موردنظر با يكي از صمغ‌ها تهيه مي‌گردد ولي تعيين دارو در آن دشوار است. قرص‌ها(tablets): يكي از اشكال داروئي جامد و از بهترين داروهاي خوراكي هستند زيرا كه مقدار دريافت دارو دقيقاً تحت كنترل قرار مي‌گيرد.

---

قرص‌هاي روپوش‌دار يا دراژه (coated tablest):

چنانچه دارو بدطعم و به شكل شربت و محلول نيز قابل مصرف باشد قرص را توسط يك ورقه قندي با رنگهاي مختلف مي‌پوشانند كه آنرا دراژه مي‌نامند. كپسول‌ها (capsules): محفظه‌هاي كوچك ژلاتيني استوانه‌اي يا بيضوي شكل هستند كه طعم بد و تلخ دارو را مخفي كرده و پس از ورود در معده و مجاورت با شيرة معدي حل مي‌شوند.

---

شياف‌ها(suppositiones):

اشكال داروئي مخروطي هستند كه از طريق ركنال و يا واژينال استعمال مي‌شوند. در ساختمان آنها از كره كاكائو، ژلاتين و… استفاده شده است كه در حرارت معمولي جامد بوده و در حرارت بيشتر از 31 درجه ذوب شده و مواد موثر آن جذب مي‌گردد. برخي از شيافها اثر موضعي دارند. (ملين و ضدمسهل و آنتي هموروئيد) و برخي داراي اثرات عمومي هستند. اوول (ovules): اشكال داروئي نرم يا جامد و بيضي هستند كه در تركيب آنها گليسيرين ژلاتين آب و داروي مورد نياز (مواد ضدميكروبي و قارچي و…) وجود دارد و بيشتر براي درمان موضعي به كار مي‌رود.

---

داروهاي تزريقي (ingections):

داروهاي تزريقي يا محلول قابل تزريق، محلولي است استريل كه حاوي يك يا چند مادة داروئي است و از طريق تزريق وريدي، عضلاني و زير جلدي به كار مي‌رود. بخورها(inhalation): بخورها موادي محلول و يا پودر هستند كه در هنگام مصرف كمي از آنرا به آب جوش اضافه مي‌‌كنند و در نتيجه مادة فراري (شامل مادة موثر دارويي به همراه بخار آب) استنشاق مي‌شود مانند بخور پني‌سيلين و اكاليپتوس.

---

داروهاي اورژانسي:

اين داروها فقط توسط گروه پزشكي كه مجاز به استفاده از آنها براي بيماران هستند استفاده مي‌شود و جزء داروهاي بدون نسخه نمي‌باشند. اين داروها شامل: 1ـ آدالات (نيفيديپن) 2ـ اپي‌نفرين (آدرنالين) 3ـ نيتروگليسيرين(T.N.G) 4ـ دوپامين 5ـ ديگوكسين (لانوكسان) 6ـ ديازپام (واليوم) 7ـ آمينوفيلين و اسپري سالبوتامول 8ـ هيدروكورتيزن 9ـ دكستروز هيپرتونيك 10ـ آتروپين 11ـ پتاسيم كلرايد (KCL) آدالات (نيفيديپن) اين كپسول به فرم زيرزباني جهت كاهش فشار خون بالا و كاهش درد ناشي از اسپاسم (گرفتگي) عروق و با توصيه پزشك مورد استفاده قرار مي‌گيرد بدين شكل كه در فشار خون بالاتر از 120/200 م م ج، بيمار كاملاً دچار علائمي چون حملات سردرد شديد، تهوع، استفراغ شديد، تاري ديد، وزوز گوش و برافروختگي صورت نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد بدين ترتيب كه يك كپسول آن را سوراخ نموده و سه قطره از محتواي آن را زير زبان بيمار ريخته و پس از ده دقيقه فشار خون را كنترل نمائيد.

---

اپي‌نفرين (آدرنالين)

اين دارو محرك تنفسي و افزايش دهنده فشار خون مي‌باشد. تزريق آن به صورت وريدي عضلاني و يا زيرجلدي مخلوط cc10 آب مقطر جهت رقيق شدن دارو استفاده مي‌شود. نيتروگليسيرين(T.N.G) اين دارو به صورت حب (pearl) مي‌باشد كه در واقع درد شديد قفسه كه مشكوك به حمله قلبي هستند بصورت زيرزباني استفاده مي‌شود. طرز مصرف اين دارو بدين شكل است كه هر 5 دقيقه يك حب زيرزبان گذاشته مي‌شود، حداكثر تا 3 حب مورد استفاده قرار مي‌گيرد در هر صورت بايستي بيمار را سريعاً با آمبولانس به مركز درماني مجهز منتقل كرد.

---

دوپامين

دارويي است كه براي تنگ كننده عروق و افزايش دهنده فشار خون و افزايش دهنده خون رساني ارگانهاي حياتي به كار مي‌رود و در درمان شوك ناشي از سكته قلبي استفاده مي‌شود. ديگوكسين (لانوكسان) دارويي است با خواص ضد آريتمي (نامنظم بودن ضربان قلب) و افزايش دهنده قدرت انقباض عضله قلب به كار مي‌رود.

---

ديازپام (واليوم)

اين دارو خواب‌آور و آرام بخش است. آمينوفيلين اين دارو به صورت تزريقي استفاده مي‌شود و براي گشاد كردن راههاي هواي استفاده مي‌شود. اين دارو در حملات آسم و تنگي نفس استفاده مي‌شود.

 

---

اسپري سالبوتامول

اين دارو به صورت شربت اسپري قرص مي‌باشد. نحوه استفاده از اسپري سالبوتامول بدين نحو است كه افرادي كه دچار تنگي نفس شديد ناشي از التهاب حاد تنفسي شده‌اند پس از يكبار بازدم عميق قوطي حاوي سالبوتامول در دهان گذاشته و در حاليكه اسپري را مي‌افشانيم يك دم عميق انجام داده و كمي نفس را حبس نگه مي‌داريم. پس از 5 دقيقه يكبار ديگر پاشيدن اسپري سالبوتامول را اجرا كند، سپس بيمار را سريعاً به مركز درماني ارجاع دهيد. هيدروكورتيزن اين دارو ضدالتهاب مي‌باشد و علائم حساسيت را مي‌كاهد.

---

كستروز هيپرتونيك

براي افرادي كه دچار شوك شده و ندانيم علت آن چيست بهتر است يك سرم دكستروزهيپرتونيك براي فرد استفاده شود. آتروپين دارويي ضد آريتمي (نامنظم بودن ضربان قلب) و افزايش دهنده تعداد ضربان قلب و موثر در درمان از بين رفتن ناگهاني نبض و همچنين در درمان مسموميتهاي تنفسي با گازهاي شيميايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

---

پتاسيم كلرايد (KCL)

به منظورجبران كمبود حجم پتاسيم خون و همچنين افزايش نيروي انقباض قلب استفاده مي‌شود و در برخي بيماريهاي كليوي (مثل نارسايي كليوي) مصرف پتاسيم ممنوع است. داروهاي مصرفي متداول (داروهاي روتين): بطور كلي مي‌توان داروها را با توجه به خصوصيات متفاوت آنها در طبقه‌بندي مختلفي قرار داد يكي از اين طبقه‌بنديها براساس محل يا محلهاي اثر آنها در دستگاههاي بدن مي‌باشد. اكنون براي آشنايي بيشتر به ذكر تعدادي از گروههاي رايج داروئي و مثالهائي از اين گروه مي‌پردازيم

---

دستگاه گوارش

1- داروهاي موثر بر زخمهاي دوازدهه، معده، مري: الف) ضد اسيدها: اين داروها به منظور خنثي كردن هيدروكلريك اسيد كه از معده ترشح مي‌شود بكار مي‌روند. داروهاي متداول: هيدروكسيد آلومينيوم ـ هيدروكسيد منيزيوم، بيكربنات سديم و … ب) داروهاي ضد انقباض: هر زخم گوارشي باعث اسپاسم، انقباض ناگهاني و دردناك ماهيچه مي‌شود و راه خروجي معده را مي‌بندد، اين عمل وضع زخم را بدتر مي‌كند. داروهاي متداول: بلادونا، آتروپين، هيوسين و تركيبات مربوط به آن بسياري از داروهاي ضد انقباض در صورت تركيب با اسيدها موثرند. ج) داروهاي التيام بخش زخم گوارشي: اين داروها تا حد زيادي زخمهاي گوارشي را بهبود مي‌بخشند. داروهاي متداول: سايمتدين (تاگامت)، راينيتيدين

---

- داروهاي درمان اسهال:

جايگزيني مايعات و الكتروليتهاي از دست رفته مهمتر از مصرف داروهاست اين امر بويژه در نوزادان و افراد ضعيف و سالمندان صدق مي‌كند. اسهال ملايم در افراد تندرست را مي‌توان با داروهايي كه باعث جذب آب در روده مي‌شوند يا حركت روده را كاهش دهند. تخفيف داد. داروهاي متداول: گرد كلريد سديم و گلوكزخوراكي ، تركيب كائولين، كودئين، دي فنوكسيلات (لوموتيل) يد و كينول و … 3- داروهاي درمان يبوست: الف) داروهاي برطرف كننده يبوست به يكي از راههاي زير عمل مي‌كند. افزايش حجم مدفوع، تحريك روده و نرم كننده مدفوع

---

داروهاي متداول:

سبوس گندم، متيل سلولز، استركولي و فرآورده‌هاي مشابه و … ب) محركهاي روده: عمل اين داروها بسيار متنوع است و براي استفاده دراز مدت مناسبت نيستند.

داروهاي متداول:

بيزاكوديل (دولكولاكس) روغن كرچك ، شربت انجير، فنول فتالين و … ج)

داروهاي نرم كننده مدفوع:

اين داروها واكنش‌پذير عمل مي‌كنند و حتي چنانچه به مدت طولاني استفاده شوند به ندرت مشكلي را ايجاد مي‌كنند.

داروهاي متداول:

پارافين مايع، گليسرين و شيافها روغن زيتون، روغن كرچك

4- داروهاي موثر بر اختلالهاي روده بزرگ، راست روده و مقعد الف) اين داروها عبارتند از:

انواع تنقيه‌ها، شيافها و مواد استروئيدي و آنتي بيوتيكها كه اين داروها بطور عمده براي درمان التهاب (كوليت) بواسير و خارش به كار مي‌روند. داروهاي متداول: بنوكائين، هيدروكورتيزون و …

دستگاه گردش خون

1ـ داروهاي موثر بر تعداد ضربان و نظم قلب: 

الف) داروهاي كاهنده شمار ضربان قلب: اين داروها بيشتر براي نارسايي، احتقاني قلب و فيبريلاسيون دهيليزي به كار مي‌روند. داروهاي متداول: ديگوكسين، ديژيتوكسين، لاناتوزيد و …

ب)داروهاي تنظيم كنندة نظم ضربان قلب:

اين داروها بيشتر براي تنظيم و جلوگيري از بروز ناگهاني اختلال در نظم قلب كه گاهي مثلا در لرزش دهليزي و بعد از لخته شدن خون (ترمبوز) در عروق اكليلي منجر به مرگ مي‌وشد مصرف مي‌شوند. داروهاي متداول: كنيدين، وراپاميل، ليگنوكائين و …

ج) داروهاي مسدود كننده گيرنده‌هاي بتا:

اين داروها براي كند كردن ضربان قلب و براي كاهش فشار خون در آنژين صدري استفاده مي‌شود.

داروهاي متداول:

پراپرنولول، آنتولول، تيمولول و … 2ـ داروهاي كاهنده مايعات بدن (ادرار آورها): اين داروها باعث تحريك كليه‌ها مي‌شوند تا آب اضافي بدن را به شكل ادرار خارج سازند. از دست دادن آب اضافي بدن در نارسايي احتقاقي قلب نيز پرفشاري خون و در مواردي كه آب بدن زياد مي‌شوند مفيد است. داروهاي متداول:

فروزمايد (لازيكس)، اسپيرونولاكتون، كلروتيازيد و ..

3ـ داروهاي كاهندة فزوني فشار خون:

تاثير اين دارها بر قلب و سرخرگها از راههاي مختلف انجام مي‌گيرد. داروهاي متداول: متيل دوپا، كلوتيدين، آدالات، اتنولول، پروپرانولول، كلروتيازيد و …

4ـ داروهاي گشاد كنندة سرخرگها و فزاينده خون رساني:

اين داروها بر گشاد كردن سرخرگهاي اكليلي افراد مبتلا به آنژين صدري به كار مي‌رود كه اثر آنها فوري است و درد را برطرف مي‌كند. داروهاي متداول: نيتروگلسيرين، نيكوتيكنيك اسيد و …

---

داروهاي محرك قلب:

اين داروهاي محرك قلب گاهي در فوريتها براي تحريك قلب نارسا در حين عمل جراحي يا بعد از ايست قلبي به بيمار داده مي‌شود. داروهاي متداول: داروهاي شبه آدرنالين (سيمياتول، آدامين، فنيل آفرين) 6ـ داروهاي پيشگيري كنندة لخته شدن خون (ضد انعقاد): اين داروها از تشكيل لخته شدن خون در سرخرگ يا از گسترش بيشتر لخته‌ها در گردش خون و قطع خون رساني در سطح وسيع جلوگيري مي‌كند. داروهاي متداول: هپارين، وارفارين، نيكومالون و …

---

دستگاه تنفس علاوه بر آنتي‌بيوتيكها كه در بخش ديگر آمده است، شش نوع داروي ديگر بر دستگاه تنفس تاثير مي‌گذارند و براي درمان بيماريهاي دستگاه تنفس بكار مي‌روند عبارتند از:

1ـ داروهاي گشاد كننده نايژه‌ها: در بيماري آسم كه به علت تنگ شدن نايژه‌ها بر اثر انقباض راههاي هوايي روي مي‌دهد و با بازدهم، هواي حاوي گازكربنيك را نمي‌تواند خارج كنند. لذا داروهاي گشاد كنندة نايژه‌ها باعث رفع تنگي نايژه‌ها مي‌شوند.

داروهاي متداول:

آدرنالين و افدرين بيش از همه مصرف مي‌شوند داروهاي موثرتر شبه آدرنالين عبارتند از: سالبوتامول، آمينوفيلين، تئوفيلين، تربوتالين و ايپراتروپيوم. 2ـ داروهاي كمكي درمان آسم: كورتيكواستروئيدها: اين داروها باعث گشاد شدن نايژه‌هاي تنگ كه مانع از تخليه كامل ريه‌ها در بيماري آسم مي‌شوند كمك مي‌كنند. داروهاي متداول: بتامتازون و … 3ـ داروهاي پيشگيري آسم: به تازگي داروهايي ساخته شده‌اند كه حساسيت ياخته‌هاي پوششي مجاري تنفسي را كاهش مي‌دهند. اين داروها بطور فزاينده‌اي ميزان حمله‌هاي بيماري آسم را كاهش مي‌دهند. اما بعد از شروع حملات آسم هيچ ارزش درماني ندارند. مصرف اين داروها، بويژه در كودكان، براي پيشگيري از بيماري آسم مفيد است ولي بايد به مدت طولاني مصرف شوند.

داروهاي متداول:

كرومولين سديم ـ كترتيفن 4ـ داروهاي ضد حساسيت (ضد هيستامين): اين داروها در خنثي سازي هيستامين (مادهي كه بر اثر واكنشهاي حساسيت‌زا ايجاد مي‌شود) بكار مي‌رود. داروهاي متداول: پرومتازين (فرگان)، پيريلامين مالئات، ديفن هيدرامين، ترفنادين و .. 5ـ داروهاي محرك دستگاه تنفس: اين داروها در فوريتها جهت تحريك عمل تنفس بكار مي‌رود در موارد مصرف بيش از حد دارو (خودكشي)، موارد خفگي و نوزاداني كه به كندي تنفس مي‌كند استفاده مي‌شود. داروهاي متداول: تيكتاميد، نالوكسون. 6ـ داروهاي مسكن سرفه: پزشكان ميل چنداني به تجويز داروهاي برطرف كننده سرفه ندارند، زيرا سرفه خود واكنشي است براي بيرون راندن ترشحات و خلط عفوني و مواد خارجي و ممانعت از ورود آنها به راههاي تنفسي مي‌باشد با اين همه نوع داروها بسيار زياد بكار مي روند بي آنكه واقعاً سودمند باشند. داروهاي متداول: تركيبات كدئين دار. دستگاه اعصاب: داروهايي كه بر دستگاه اعصاب تأثير مي گذارند بسيارند. برخي از آنها بسيار سودمندند. ولي برخي نيز بايد با داروهاي ديگر همراه شوند تا تعادلي بين اثرهاي مثبت رواني و عوارض جانبي آنها بوجود آيد.

داروها از هشت راه مختلف بر دستگاه اعصاب اثر مي گذارند كه عبارتند از:

1ـ داروهاي درمان بيخوابي و اضطراب: الف) داروهاي خواب‌آور (قرص خواب): اين داروها براي افرادي كه به سختي به خواب مي روند تجويز مي شوند. مقدار كم اين داروها معمولاً اضطراب را نيز كاهش مي دهد. داروهاي متداول: بنزود يا زپين ها(نيترازپام، ديازپام، تمازپام) ب) داروهاي اضطراب و مسكن و آرام بخش: اين داروها براي كاهش اضطراب تجويز مي شوند.

داروهاي متداول:

بنزود يا زپين ها(ديازپام، كلرديازپوكسايد، لورازپام، اكسازپام) پ) داروهاي مؤثر بر اختلالهاي شديد رواني (ضد روان پريشي( اين داروها، هزاران نفر را به جاي راهي شدن به سوي بيمارستانهاي رواني به زندگي عادي در جامعه موفق ساخته است. بسياري از آنها آرامبخش است. داروهاي متداول: فنوتيازين ها و داروهاي مشتق از آنها داروهاي ضد افسردگي: همه داروهاي ضد افسردگي دو تا سه هفته طول مي كشد تا مؤثر واقع شوند. مصرف اين داروها بايد تحت مراقبت پزشكي انجام شود. داروهاي متداول: آمي تريپتلين، ايمي پرامين و …

4ـ داروهاي محرك دستگاه اعصاب و اشتها برها: محركهاي ملايم مانند كافئين براي رفع خستگي و خواب آلودگي مصرف مي شوند و داروهاي مشتق از آمفتامين گاهي براي سركوب اشتهاي افرادي كه قصد كم كردن وزن را دارند بكار مي روند. داروهاي متداول: داروهاي شبه كافئين، داروهاي مشتق از آمفتامين. 5ـ داروهاي ضد تهوع و سرگيجه: اين داروها براي پيشگيري از نشانه هاي نامطلوب ناشي از بيماري سفر، التهاب گوش دروني و همچنين در بارداري بكار مي رود. داروهاي متداول: ضد هيستامين ها، فنوتيازين ها، B6

---

ـ داروهاي ضد درد:

اين داروها معمولاً به دو گروه اصلي تقسيم مي شوند. داروهاي غير اعتياد آور(غيرمخدر) و اعتيادآور(مخدر). داروهاي گروه اول چندان قوي نيستند و نسبتاً كم خطرتر هستند و هر كس براي رفع درد مي تواند آنها را مصرف كند. غالب داروهاي غيراعتيادآور حاوي آسپرين، استامينوفن يا تركيبات مربوط به آنهاست. داروهاي مخدر يا اعتيادآور خاصيت ضد درد بيشتري دارد كه حاوي ترياك، مرفين و مخدرهاي كوكائين هستند. سومين گروه از اين داروها براي تسكين درد ميگرن و دردهاي عصبي بكار مي روند

---

داروهاي متداول:

داروهاي غيراعتيادآور: آسپرين و تركيبهاي استامينوفن داروهاي ضدالتهاب: پونستان يا مفناميك اسيد،ايبوبروفن و … داروهاي اعتيادآور: مشتقات كدئين كه خاصيت اعتيادآور كمي دارند. 7ـ داروهاي ضد ميگرن و دردهاي عصبي: داروهاي بسياري براي مقابله با بيماري ميگرن و دردهاي عصبي ساخته شده اند كه از حملات ميگرن و دردهاي عصبي مي كاهند و آنها را تسكين مي دهند. برخي داروها براي پيشگيري از حملات ميگرن و دردهاي عصبي است و بايد به طور منظم مصرف شوند.

داروهاي متداول:

الف) داروهاي ميگرن و داروهاي حاوي ارگوت(ارگوتامين و پراپرانولول) ب) داروهاي ضد دردهاي عصبي كاربامازپين

---

داروهاي پيشگيري كننده غش (ضد تشنجها):

اين داروها بيماري صرع را درمان نمي كند اما از بروز حمله پيشگيري مي كنند به همين دليل معمولاً درمان طولاني ضروري است و بيشترين تأثير درماني و كمترين عوارض را با تنظيم دقيق تعداد دارو مي توان بدست آورد. داروهاي متداول: فنوباربيتال(لومينال)، فنيتوئين، كابامازپين، يريميدون و ديگر داروهاي ضدتشنج(كلونازپام، ديازپام)

9ـ داروهاي سخت شدگي ماهيچه و رعشه:

داروهاي ضد بيماري پاركينسون:

اين داروها در مغز بر محل ضايعه اثر مي كند و بر روي ماهيچه‌‌‌‌‌‌ها اثر نمي كند. داروهاي متداول: لوودوپا، آمانتادين، بروموكريپتين. عفونت ناشي از موجودات ذره بيني موجودات ميكروسكوپي مختلف، به اندازه هاي متفاوت ممكن است بدن انسان را آلوده كرده و باعث عفونت در دستگاههاي مختلف بدن شوند.

داروهاي ضد عفونت به 5 گروه تقسيم مي شوند:

1ـ داروهاي ضد عفونتهاي باكتريايي: اين داروها(ضد باكتريها) تعداد بسياري از اين داروها در 50 سال اخير ساخته شده اند. اين داروها عفونتهاي باكتريايي وخيم پيشين مانند مننژيت، ذات الريه، سل و … را بسيار كاهش داده اند. داروهاي متداول: پني سيلين ها، آموكسي سيلين، آمپي سيلين، كلوكساسيلين، تتراسيكلين، سولفاناميدها، اريترومايسين‌ها، جنتامايسين، نئومايسين، سفالوسپورين ها(داروهاي ضد سل:گروه خاصي از آنتي‌بيوتيكها هستند كه بايد ماهها مصرف شوند تا مؤثر افتند، داروهايي از قبيل استرپتومايسين ها، ريفامپين، ايزونيازيد و … )

2ـ داروهاي ضد عفونتهاي قارچي

چ: اين داروها(ضد قارچها) براي مقابله با عفونتهاي قارچي از جمله برفك و كچلي استفاده مي شوند. بعضي از اين داروها خوراكي اند و ساير آنها به طور موضعي مصرف مي شوند. داروهاي متداول: آمفوتريپسين، ميكونازول، كلوتريمازول، نيستاتين ها، گريزئوفولوين و …

3ـ داروهاي ضد عفونتهاي ويروسي(ضد ويروسها):

بعضي از داروهاي ضد ويروسي در برخي موارد فعاليت ويروس را سركوب مي كنند اين داروها را فقط با نسخه پزشك مي توان تهيه كرد و بايد تحت مراقبت پزشكي مصرف شود. داروهاي متداول: ايدوكسوريدين بصورت موضعي براي درمان تبخال، گاماگلوبولين ممكن است براي مدت كوتاه ايجاد مصونيت كند.

---

داروهاي مؤثر بر انگلهاي ذره بيني:

انگلهاي ذره بيني عامل چهار بيماري مهم هستند كه عبارتند از: مالاريا، آمبياز(عفونت آميبي)، ليشمانيوز(عفونت ليشمانيا) و بيماري خواب. هر چهار بيماري از بيماريهاي ويژة مناطق گرمسيري هستند.

الف) كلروكدئين، كينين، پرتميامين(داروهاي ضد مالاريا هستند)

ب) مترونيدازول، نيمورازول(داروهاي ضد آميب)

ج) سديم استيوگلوكونات(داروهاي ضد ليشمانيا)

5ـ داروهاي ضد كرم و انگل قابل رؤيت:

داروهاي متداول:

پيپرازين(داروهاي كرمك و كرمهاي حلقوي)، مال فرن(داروهاي مؤثر بر كرم پهن، كرم قلابدار، شيسنوزومياز) دستگاه غده هاي درون ريز ترسحات غدد درون ريز بدن پس از ورود به جريان خون در تمام نقاط بدن به صورت هورمون يا پيامبرهاي شيميايي عمل مي كنند. كاركردهاي بدن به وسيله اين مواد تنظيم مي شوند. اين داروها بر چند نوع تقسيم مي شوند.

---

1ـ داروهاي كنترل كننده مرض قند(ديابت):
مرض قند به علت كمبود و بي اثر شدن هورمون لوزالمعده(انسولين) كه تنظيم ميزان گلوكز خون را عهده دار است به وجود مي آيد. عمل اكثر داروهاي ضد قند، افزايش ترسح انسولين از غدد پانكراس است و به همين علت اثر آنها نسبي است و كامل نيست.
انسولين هاي متداول:
انسولين كوتاه اثر، انسولين ميان اثر، انسولين دراز اثر، ساير داروهاي ضد بيماري قند: عمل اين داروها افزايش تأثير انسولين است و براي بيماراني كه در دوران بزرگسالي و يا بر اثر چاقي به مرض قند مبتلا شده اند مناسب است كه عبارتند از: گلي بن كلاميد، تولبوتاميد، كلروپروپاميد و …

2ـ داروهاي محرك و بازدارندة كار غدة تيروئيد:

هورمون غدة تيروئيد سرعت و مصرف انرژي در قلب و تمام بافتهاي بدن را تنظيم مي كند اين هورمون براي رشد جسمي و ذهني ضروري است كه عبارتند از: الف) داروهاي محرك غدة تيروئيد: اين داروها جايگزين هورمونهاي تيروئيد در بدن انسان مي شوند و از آنها در بيماري كرتنيسم و منگزدم استفاده مي شود. داروهاي متداول: عصاره تيروئيد، تيركسين. در بسياري از موارد گواتر، هم براي كاهش سايز تيروئيد استفاده مي شود. ب) داروهاي بازدارنده غده تيروئيد: اين داروها سبب كاهش فعاليت غده تيروئيد مي شوند و براي مقابله با پركاري تيروئيد به كار مي‌روند. داروهاي متداول: يد، تركيبات تيواوراسيل.

---

داروهاي مشابه هورمونهاي غده فوق كليوي:

اين داروها، هورمونهاي بدن را ياري مي كنند تا بدن در مقابل عفونتها مقاومت كند و همچنين بدن را در تنشهاي رواني ياري مي كند.

داروهاي متداول:

بتامتازون، دگزامتازون، هيدروكورتيزول، پردينزولون، تريام سينولون و … فشار چشم را بالا مي‌برند و ايجاد آب سياه مي كنند و بايد كاملاً تحت نظر پزشك تجويز شود. لازم به ذكر است كه داروهاي چشمي بخصوص قطره ها چون ممكن است با اشك چشم رقيق شود تأثيرشان كمتر حس مي‌شود از اين روگاهي پماد چشم به جاي قطره تجويز مي شود.

داروهاي مؤثر بر چشم

1ـ داروهاي مؤثر بر عفونتهاي ميكروبي و ويروسي چشم: داروهاي متداول: كلرام فنيكل، جنتامايسين، سولفاستاميد و … .

2ـ داروهاي مؤثر بر التهاب چشم و كاهنده فشار دروني چشم و برطرف كنندة انقباض مردمك چشم:

داروهاي متداول: آتروپين، پيلوكارپين، بتنزول و… . داروهاي مؤثر بر حلق، گوش، بيني و دهان

---

داروهاي موضعي گوش:

اين داروها در درمان عفونت مزمن گوش يا اگزماي گوش تجويز مي شوند كه اغلب از آنتي‌بيوتيكها و كورتيكواستروئيدها يا تركيبي از اين دو هستند.

داروهاي متداول:

ايتات آلومينيوم، جنتامايسين، كلرام فنيكل، بتامتازون، روقن زيتون و همچنين قطرة بيكربنات و آب‌اكسيژنه براي بيرون آوردن موم گوش بكار مي رود. 2ـ داروهاي موضعي بيني: اين داروها معمولاً براي كاستن واكنشهاي حساسيتي مانند گرفتگي بيني كه به علت التهاب مخاط بيني، پوليپ بيني ايجاد مي شود تجويز مي شود.

داروهاي متداول:

كورتيكواستروئيدها، فنيل آفرين، … .

3ـ داروهاي موضعي دهان و گلو:

اين داروها براي محافظت، تسكين و بي حس سازي زخمهاي دهان و گلو بكار مي روند. داروهاي متداول: نيستاتين، تيمول و پويدون آيوداين(بتادين).

---

داروهاي مؤثر بر پوست:

اين داروها در درمان التيام التهاب و سوزش و عفونت پوست مصرف مي شوند. در صورت مصرف اين داروها و بروز حساسيت در پوست بايد بلافاصله اين داروها را قطع نمود.

1ـ داروهايي كه بطور موضعي بر پوست اثر مي كنند:

اين داروها از التهاب و همچنين از خارش پوست مي كاهند و براي درمان اگزما استفاده مي شوند.

داروهاي متداول:

بتامتازون، فلوئوسينولون، اكسيد روي و … .

2ـ داروهاي ضد خارش پوست: داروهاي متداول: گزيلوكايين و ضد هيستامين ها و… .

3ـ داروهاي مؤثر بر زگيل و پينه: داروهاي متداول: ساليسيليك اسيد، رزيني پودوفيلوم .

4ـ داروهاي مؤثر بر آكنه(جوش غرور جواني): داروهاي متداول: رتين a ، بنزوئيل پراكسايد و … .

---

داروهاي محافظت از پوست:

اين داروها ضد آفتاب هستند كه براي مقابله با اشعه فرابنفش به كار مي روند كه مانع از سوختگي تيرگي ويژگي پوست مي شود.

6ـ داروهاي ضد عفونتهاي پوستي:

اين داروها آنتي بيوتيك هستند به 4 گروه تقسيم مي شوند.

الف) ضد ميكروبها در درمان زرد زخم بكار مي روند. داروهاي متداول: تتراسيكلين، جنتامايسين و … .

ب) ضد قارچها كه در درمان كچلي تجويز مي شود. داروهاي متداول: نيستاتين، كلوتريمازول، بنزوئيك اسيد و … .

ج) ويروس كشها: در درمان تبخال استفاده مي شود. داروهاي متداول: آسيكلوويز، ايدوكسوريدين و …

د) ضد انگلها: در درمان برطرف كننده شپش تجويز مي شود. داروهاي متداول: بنزيل بنزوئات و … .

ماهيچه ها و مفصلها اين داروها بيماري را درمان نمي كنند. اما در كاهش درد و آسيب مفصل و ماهيچه مؤثر مي باشد.

داروهاي كاهندة التهاب موثر بر بيماريهاي ماهيچه اي و مفصلي:

اين داروها در درمان آرتريت روماتوئيد و نقرس موثر مي باشد.

داروهاي متداول:

آسپرين، ساليسيلاتها، بروفن، ايبوبروفن، ايندومتاسين، ديكلوفناك، پيروكسيكام و …