آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یک واکنش شدید آلرژیک می باشدکه تمام بدن رادرگیر می کند.
این واکنش اغلب بصورت ناگهانی شروع می شود وبا طیفی ازعلائم شامل برافروختگی خفیف پوست تا انسداد سیستم تنفسی فوقانی که گاهی اوقات با افت فشارخون و اختلال هوشیاری همراه است،
مشخص می گردد ودرصورت عدم درمان حتی منجر به مرگ می شود.
آنافیلاکسی شدیدکه باکاهش سطح هوشیاری وافت فشارخون همراه می باشد بسیار نادر است وشیوع آن 1نفرازهر10هزارنفر درسال است.
آنافیلاکسی یک اورژانس پزشکی است که به درمان دارویی وپیگیری بعدی توسط پزشک نیاز دارد.
آنافیلاکسی در برخی از افراد بعد ازتماس آنها باماده ای که به شدت به آن آلرژی دارند (آلرژن)بروزمی کند.معمولایک واکنش آنافیلاکسی زمانی رخ می دهد که آلرژن به بدن تزریق گردد مانند نیش زنبور ویامانند داروهای خوراکی از طریق خوراکی وارد بدن شود.
میزان مرگ ومیر ناشی ازتزریق پنی سیلین یک به ازای هفت ونیم میلیون تزریق است و واکنشهای آلرژیک سیستمیک شدید دراثرگزش حشراتی مانند انواع زنبور یا مورچه های قرمزتقریبادر4% افرادگزیده شده دیده می شوند.
آنافیلاکسی
- اپی نفرین با دوز مناسب، داروی انتخابی درمان آنافیلاکسی است.
- در مورد تعریف آنافیلاکسی اتفاق نظری وجود ندارد و این عدم اجماع در تعریف، عامل تنوع تشخیص و درمان آن و استفاده از اپی نفرین است.
- تنوع و شدت آنافیلاکسی تا حدودی بستگی به روش مواجهه با آلرژن یا عامل محرک دارد، مثلا روش تزریقی در مقابل خوراکی، که اولی معمولاً با واکنش های شدیدتر همراه است.
- اصطلاحات متنوعی برای توصیف آنافیلاکسی وجود دارند که باعث سردرگمی، به خصوص در تعریف و درمان آن می شود. برخی از این ها شامل: واکنش سیستمیک جنرالیزه، واکنش آلرژیک سیستمیک، واکنش اساسی (جدی)، و واکنش وخیم افزایش حساسیت هستند.
- علل آلرژیک و غیر آلرژیک، عامل آنافیلاکسی هستند.
- از اصطلاح «آنافیلاکتوئید» دیگر استفاده نمی شود.
موادی که باعث ایجاد واکنش آنافیلاکسی می شوند:
ازجمله شایعترین عوامل ایجاد کننده ی آنافیلاکسی می توان ازمواد غذایی
مانند شیرگاو،تخم مرغ،
پسته وبادام زمینی،سویا،ماهی وسایر غذاهای دریایی و
میوه های درختی مانند پسته وبلوط نام برد.
افزودنی های خوراکی مانند سولفیت ها
که درخشکبار،چیپس و سایرغذاها یافت می شوند یکی دیگر از علل شایع آنافیلاکسی می باشند.
تنوع وشدت و تظاهرات آنافیلاکسی تاحدودی به نحوه ورودآلرژن یا ماده محرک به بدن بستگی دارد،
مثلاً آلرژنهای تزریقی در مقایسه با آلرژنهای خوراکی به طور معمول با واکنشهای شدیدتری همراه می باشند.
یکی دیگر از مهمترین علل ایجاد واکنش آنافیلاکسی گزش حشرات است.اکثرا این گزشها باعث درد وناراحتی موضعی می شوند که پس از چند ساعت برطرف می گردد،اما دربعضی افراد منجر به واکنش های شدید آلرژیک به صورت آنافیلاکسی می شوند.
برخی از داروها نیز می توانند باعث ایجاد واکنش آنافیلاکسی شوند.از آن جمله می توان به آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد صرع ،شل کننده های عضلانی و...اشاره کرد.فرآورده های خونی نیز به عنوان عامل واکنش آنافیلاکسی ذکر شده اند.
آلرژی شدید به لاتکس نیز می تواند باعث آنافیلاکسی شود، خطرناکترین واکنش هنگامی رخ می دهد که لاتکس درحین جراحی با قسمت های مخاطی داخل بدن بیمار تحت عمل جراحی تماس یابد.
ورزش نیز می تواند باعث آنافیلاکسی شود که دراین حالت با قرمزی عمومی پوست با یا بدون کهیر،کاهش فشار خون وتنگی نفس مشخص می گردد.
علائم آنافیلاکسی
کهیر وآنژیوادم (غالبادرناحیه لب وچشم ها)
برافروختگی
خارش
خس خس سینه،سرفه،تورم ناحیه حلق،آبریزش بینی ،احتقان بینی
افت فشارخون
تهوع،سردرد،تشنج
تشخيص
برحسب تاريخچه و معاينه مي‌باشد.هرچند بررسي ميزان تريپ‌تاز در سرم مخصوص اين حالت مي‌باشد كه ربع ساعت بعد از ايجاد در خون پديدار مي‌شود و ظرف 4 تا 8 ساعت بعد از بين مي‌رود ولي هيستامين در سرم در دقايق اول سريعاً بالا مي‌رودو ظرف 10 دقيقه از سرم پاك مي‌شود. احتمال ايجاد آنافيلاكسي بسيار كم مي‌باشد بطوريكه ظرف 5 سال در كشور آمريكا (با تزريق 1 ميليون واكسن آلرژي در روز) فقط 17 مورد مرگ ناشي از آنافيلاكسي به واكسن آلرژي گزارش شده‌است.
تاريخچه و معاينه آنافيلاكسي
الف)تنفس
علائم با سوزن سوزن شدن دور دهان و خارش حلق و گلو شروع شده وسپس خارش را به بيني، چشم ، گوش و صورت مي‌كشاند و در مواردي برافروختگي صورت نمايان است. افزايش ترشحات بيني ، حلق و چشم و سپس گرفتگي صدا همراه با سخت شدن گلو و همچنين سرفه ، خس‌خس ، خِرخِر (استرايدور) وبعداً تنگي نفس ، سختي نفس و تنفس دردناك با رتراكسيون قفسه سينه و احساس خفگي ديده مي‌شود.
ب)پوست
علاوه بر گرم شدن و قرمزي ، ايجاد كهير توام با خارش (شروع از محل تزريق و انتشار به تمامي بدن) مي‌كند. در نهايت تورم مخاط(آنژيو اِدِم) وسيانوز لب‌ها ديده مي‌شود.
پ) قلب و عروق
نبض سريع و تند همراه با تپش و سپس كاهش فشار خون و نامرتب شدن ريتم قلب و در نهايت شُك و كُلاپس عروق ديده مي‌شود.
ت) مغز و اعصاب
1- ابتدائاً احساس مردن(مثل سكته قلبي)
2- ايجاد حس خشمي دشمنانه
3- حالت بيهوشي
ث) ديگر اندام‌ها
درگيري گوارش ، سيتم ادراري و زنانگي كه همگي تاخيري هستند كه ممكن است پيش بيايد و شامل تهوع ، استفراغ ، تكرر ادرار و درد كرامپ در رحم مي‌باشد.
درمان
1- كمك بخواهيد ، بيمار را بخوابانيد ، لباس‌هايش را شل كنيد و علائم حياتي را چك كنيد.
2- بستن تورنيكت در محل بالاي تزريق و هر 20 دقيقه كمي آن را شل نماييد.
3- تزريق سريع اپينفرين در بازوي مخالف (از غلظت 1000/1 ) بطور آهسته. زيرجلدي يا عضلاني. تبصره: در صورت شدت وخامت حال بيمار از اپينفرين10000/1 (10 برابر رقيق‌تر از اپينفرين معمولي)استفاده كرده و آن را در زبان فرد يا در سياهرگ و حتي درون خود قلب تزريق مي‌كنيم. اپينفرين را مي‌توان هر 5 تا 10 دقيقه تكرار كرد. ميزان اپينفرين در كودكان 10 خط سرنگ انسولين (10/1 سي‌سي)، در نوجوانان 20 خط ، در جوانان 30 خط و در بزرگسالان 40 تا 50 خط مي‌باشد.
4- سالبوتامول 2 تا 4 پاف هر 5 تا 10 دقيقه تكرار شود.
5- سرم‌درماني با بزرگترين آنژيوكت برقرار شود. مي‌توان در حد باز بودن رگ و يا آزاد رفتن سرم انجام گيرد. رگ‌گيري در دستي باشد كه واكسن در آن تزريق نشده‌است. خيلي سريع رگ‌گيري انجام شود زيرا با اثر داروي اپينفرين يا به شك رفتن بيمار ، رگ‌گيري سخت مي‌شود. بستن كاف فشار خون در بازو و اندازه‌گيري فشارخون و تنظيم مصرف مايعات بوسيله آن.
6- تزريق داروها؛ متيل پردنيزولون (سلومدرول) 40 ميلي‌گرم يا دگزامتازون (دكادرون)20 ميلي‌گرم وريدي. تزريق آنتي‌هيستامين وريدي يا عضلاني . تزريق رانيتيدين 50 ميلي‌گرم كه يك آمپول آن را در 20 سي‌سي نرمال سالين مخلوط كرده و هر 4 ساعت تكرار مي‌كنيم. تزريقات را مي‌توان هر 4 تا 6 ساعت براي 1 تا 2 روز ادامه داد. در صورت بهبودي ، تزريقات به فرم خوراكي تبديل شود.
7- انتقال به بيمارستان و يا مراكز مجهزتر و تحت نظر بودن بيمار.
موارد خاص در درمان آنافيلاكسي
آمينوفيلين در درمان آنافيلاكسي جايي ندارد، زيرا خود افت فشار خون مي‌دهد و مي‌تواند آنافيلاكسي را بدتر كند اما اگر برونكواسپاسم به اپينفرين يا سالبوتامول جواب نداد و بيمار نيز مايعات كافي دريافت كرده‌باشد ، از آمينوفيلين تزريقي استفاده مي‌شود. و البته در اين موارد باز مي‌توان از داروي آترونت به ميزان 20 پاف در يك مرحله استفاده كرد و اين كار را هر 4 ساعت تكرار كنيم.
استفاده از دوپامين به ميزان 40 تا 80 مايكروگرم در سي‌سي براي افت فشار خون و يا استفاده از 5 تا 20 مايكروگرم در سي‌سي براي عمليات احيا. دوپامين فقط در نرمال سالين رقيق شود.
مشكلات اپينفرين در آنافيلاكسي
1- ممكن است در افرادي كه به سولفيت حساسيت داشته‌باشند با اين اپينفرين معمولي كه حاوي مقداري سولفيت است حال بيمار بدتر شود.(مثل برخي از افراد آسمي) در اين مورد مي‌توان Sus-Phrine كه آهسته رهش مي‌باشد و سولفیت هم ندارد استفاده كرد.
2- اگر فردي داروهاي مثل بتابلوكر (پروپرونالول) يا ضدافسردگي هاي 3 حلقوي استفاده كرده‌باشد با تزريق اپينفرين گيرنده‌هاي آلفا سريعاً و شديداً تجريك مي‌شود و موجب ايجاد فشارخون بسيار بالا ، آريتمي و آسيستول قلب و حتي كاهش ضربان خواهيم داشت. در اين موارد مي‌توان از فنتول آمين ، نيتروگليسيرين و آدولات زيرزباني استفاده كرد. در افراد مسن به فكر سكته قلبي در حين آنافيلاكسي باشيد و نيتروگليسيرين استفاده شود.
نظرات
آخرین اخبار
: قابل توجه بیمارانی که واکسن گیاهان تزریق می کنند...
1398-02-30 09:19:10قابل توجه کلیه افراد واکسنی لطفاً حتماً یک ساعت قب...
1396-11-04 18:07:13قابل توجه افرادی که واکسن تزریق می کنند افرادی که...
1396-11-04 17:22:43تماس با ما
شیراز ، خیابان زند ، روبروی دانشکده مهندسی 1 ساختمان پزشکی یاس ، طبقه چهارم ، مطب دکتر اکبری