آلرژی بینی و سینوس شایع ترین بیماری بشر می باشد که هرچند کشنده نمی باشد ولی باعث مشکلات زیادی برای بیش از ثلث افراد جامعه می گردد.
عمده موارد آلرژی بینی دائمی بوده و در تمام طول سال باعث ناراحتی و ایجادعلامت می گردد،قریب %20 آلرژی بینی فصلی دارند ولی تقسیم بندی جدید آلرژی بینی بر مبنای گهگاهی بودن یا دائمی بودن می باشد.
مهترین علامت آلرژی بینی گرفتگی بینی وایجاد ترشحات آبکی درجلوبه شکل آبریزش بینی،خلط غلیظ وچسبناک پشت حلقی می باشد ومواردی چون عطسه،سوزش،تحریک بینی،گلودرد،احساس منگی وخستگی و فشاردرگوش به همراه افت شنوایی گهگاهی وخارش گوش می باشد

تأثير بيماريهاي دستگاه تنفسي فوقاني (بيني و سينوسها بر آسم)
براي پزشكان متخصص آسم كاملاً روشن شده است كه ناراحتي دستگاه تنفسي فوقاني (بيني و سينوسها) ميتواند بر تمامي دستگاه تنفسي تأثير بگذارد.
اگر احتقان بيني و يا عفونت نهفته سينوس وجود داشته باشد، احتمال حمله آسم بيشتر است.
توجه به جزئيات ميتواند تغييرات عمدهاي در حال عمومي بيمار ايجاد كند. توجه به علائم بيماري در بيني و سينوسها بسيار اهميت دارد و نبايد آن را ناراحتيهاي جزئي، كه نيازي به درمان ندارند، فرض كرد.
اعصاب گيرنده محركها در پشت گلو موجب حمله آسم ميشوند
درباره مكانيزمي كه تأثير ناراحتيهاي مجاري تنفسي فوقاني را بر نشانههاي آسم توضيح ميدهد، در بين پزشكان اختلاف نظر وجود دارد.
به هر حال، كاملاً روشن است كه اعصابي كه از بيني و سينوسها به مجاري هوايي ميروند، ميتوانند موجب حمله آسم شوند.
به علاوه، هنگامي كه احتقان سينوس وجود داشته باشد.
ترشحات مخاطي از طرق صاف كردن گلو ميباشد.
وجود خلط در پشت گلو ميتواند گيرندههاي محرك را كه آنجا قرار دارند، تحريك كند و با انقباض مجاري تنفسي، سبب بروز نشانههاي آسم شود.
درمان صحيح بيماريهاي بيني و سينوس موجب بهبود علائم آسم ميشود
بدون توجه به دلائلي كه ذكر شد، روشن است كه درمان دارويي ناراحتيهاي مجاري تنفسي فوقاني ميتواند تا حد زيادي به بهبود نشانههاي آسم منتهي شود. هنگامي كه شخص مبتلا به آسم حاد است و نسبت به داروها واكنش نشان نميدهد، عكسبرداري از سينوس و معرفي بيمار به متخصص گوش و حلق و بيني براي معاينه دقيق الزامي است.
در مقايسه با مشكلات مربوط به نشانههاي آسم، اكثر بيماران ناراحتي گرفتگي بيني را بياهميت تلقي ميكنند. در صورتي كه درمان ناراحتيهاي سينوس و بيني، در پارهاي موارد ميتواند بهبود نشانههاي آسم را در پي داشته باشد.
با توجه به اين نكات، بررسي وضع بيني و ناراحتيهايي كه ممكن است موجب احتقان آن شود، ضروري است.
عملكرد بيني
بيني به عنوان يك صافي، كه مانع از ورود مواد خارجي به مجاري تنفسي ميشود، عمل ميكند. براي انجام اين وظائف، بيني به مقداري ترشحات مخاطي نياز دارد.
الف – التهاب آلرژيكي پرده مخاطي بيني
التهاب آلرژيكي پرده مخاطي بيني يك اصطلاح پزشكي است كه براي توضيح احتقان بيني، آبريزش بيني، و عطسههايي كه بر اثر مجاورت با مواد آلرژيزا به وجود ميآيد، به كار ميرود.
همچنين ممكن است آلرژي سبب خارش، آبريزش چشم (ورم ملتحمه، آلرژيكي چشم) و نشانههاي آسم (آسم آلرژيك) شود. التهاب آلرژيكي پرده مخاطي بيني ميتواند در تمام مدت سال وجود داشته باشد و يا صرفاً فصلي باشد.
التهاب آلرژيكي فصلي پرده مخاطي بيني
اين حالت معمولاً در اثر مواد آلرژيزا مانند گرد و خاك خانه، جانوران انگلي موجود در گرد و خاك، كپك خارجي، موي حيوانات (بيشتر سگ و گربه)، و پر ايجاد ميشود. براي شخصي كه التهاب آلرژيكي دائمي پرده مخاطي بيني دارد، ناراحتي بيني در تمام طول سال وجود دارد.
سنين بروز نشانههاي آلرژيكي بيني
نشانهها ممكن است در هر سني بروز كند، اما احتمال بروز آن در كودكان و نوجوانان بيشتر است،
بروز نشانههاي آلرژيكي بيني معمولاً در سنين بالاتر كاهش مييابد، اگرچه گرايش به آلرژي موروثي است، اما لازمه پيشرفت آلرژي، مجاورت با ماده آلرژي زا در دراز مدت ميباشد.
معمولاً بايد از دو يا سه سال مجاورت با محيط يا يك حيوان جديد، علائم بيماري در بيني شدت پيدا ميكند.
چگونه آلرژي باعث ناراحتي بيني ميشود؟
همانطور كه قبلاً گفته شود، نشانههاي آلرژي هنگامي روي ميدهد كه شخص با گرايش ارثي هنگام مجاورت با يك ماده آلرژي زاي خاص مانند علفهاي هرز يا گرد و خاك خانه دچار آلرژي شود.
پس از مدتي، شخصي مبتلا به آلرژي مقدار بيشتري پادتن IgE توليد ميكند و اين پادتنهاي IgE با مواد آلرژيزاي خاص كه نسبت به آنها تمايل دارند تماس پيدا ميكنند، ياخته ماستوسيت واسطههاي شيميايي از قبيل هيستامين كه موجب بروز نشانههاي آلرژي ميشود، آزاد ميسازد.
هنگامي كه اين عمل در بيني صورت گيرد، به آن التهاب آلرژيكي پرده مخاطي بيني ميگويند و هنگامي كه در چشم صورت ميگيرد، ورم ملتحمه چشم خوانده ميشود، و اگر در مجاري تنفسي باشد، آسم آلرژيكي گفته ميشود.
گردههاي معلق در هوا موجب التهاب آلرژيكي پرده مخاطي بيني ميشوند
نشانههاي آلرژيكي فصلي بيني در اثر گردههاي سبك گياهاني كه توسط باد منتشر ميشوند، ايجاد ميگردد.
گرده گياهاني كه توسط حشرات پخش ميشود سنگينتر از آن هستند كه در هوا معلق بمانند و در نتيجه ايجاد ناراحتيهاي بيني بكنند، مگر اين كه در اثر بوئيدن وارد مجاري تنفسي شوند.
اين موضوع بسيار اهميت دارد، زيرا بسياري از مردم در مورد گرده گياهاني كه موجب زكام حساسيتي ميشود، دچار اشتباه هستند.
شرايط جوي و ساعات مختلف روز بر شدت نشانههاي آسم تأثير ميگذارد.
براي مثال، علفهاي هرز در صبح زود گردهافشاني ميكنند.
اين گرده همراه با باد پخش ميشود. بنابراين بستن پنجرهها در هنگام خواب مفيد است.
پنجرههاي باز در يك صبح بادخيز پائيزي، موقعيّت مناسبي براي حمله نشانههاي آلرژيكي ايجاد ميكند. باران، گرد علفهاي هرز را از ميان ميبرد، اما رشد كپك قارچي را افزايش ميدهد، كه اغلب در اشخاصي كه به قارچ انگلي آلرژي دارند، سبب تحريك نشانههاي آلرژيكي ميشود.
آلرژی بینی بیماری جدی گرفته نشده
به گزارش سلامت نیوز دکتر هدایت اکبری فوق تخصص آسم و آلرژِی با 18 سال کار وتجربه درزمینه آسم وآلرژی ، این مشکل را شایعترین بیماری مزمن تنفسی دانست وآن را ریسک فاکتوری برای ایجاد آسم و سینوزیت مزمن و پولیپ بینی می داند .
وی همچنین علائمی چون گرفتگی بینی، خلط پشت حلق، عطسه و آبریزش بینی را علائم آلرژی بینی عنوان کرد .
دکتر اکبری، آلرژی بینی را این گونه تشریح کرد :
انواع مختلف آلرژی بینی :
1- آلرژی بینی گهگاهی
2- آلرژی بینی پیوسته .تقسیم بندی فصلی ویا دایمی ازرده خارج می شود.
تقسیم بندی شدت آلرژی بینی: براساس اختلالات در کیفیت زندگی، به خفیف و متوسط و شدید تقسیم بندی می کنند.
سن شروع بیماری :آلرژی بینی در هر سنی را شروع می شود اما بیشتر در دوره نوجوانی بروز کرده و اوج سن داشتن این بیماری بین 20 تا 35 سالگی است.
افتراق آلرژی بینی با سرماخوردگی:
1- طول دوره بیماری در سرماخوردگی حاد معمولا 3 تا 5 روز است خود محدود شونده بوده حالیکه در بیماری آلرژی بینی مزمن بیش از چندین هفته طول کشیده .
2- بیماری سرماخوردگی از لحاظ شدت بیماری، به صورت یکنواخت در طول شبانه روز بوده در حالیکه در آلرژی بینی تغییر شدت بیماری را در طول شبانه روز داریم
3- سابقه بیماری: ، سرماخوردگی در ماهای سرد سال ممکن است بروز کند واز کسی بیماری گرفته وبه کسی هم خواهد داد در حالیکه آلرژی بینی در زمان بخصوصی از سال بروز می کند(سالهای قبل همین موقع مشکل مشابه داشته) واز کسی هم نگرفته ومسری هم نمی باشد
4-تب و سردرد و بدن درد در آلرژی بینی وجود نداشته ولی این علائم را در سرماخوردگی شاهد هستیم
نکته مهم: باید به خاطر داشته باشیم اگر سرماخوردگی طول بکشد باید آن را به حساب آلرژی بینی بگذاریم مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
استراتژی درمان آلرژی بینی
درمان چند محوری شامل پرهیز و پیشگیری و آموزش در مورد آلرژی بینی انجام می گیرد مصرف آنتی هیستامین جدید
استفاده از اسپری کورتون در آلرژی بینی یکی از راه های اصلی درمان بوده و درمان پیشگیرانه استفاده از این اسپری است بایستی آموزش صحیح استفاده از اسپری بینی به فرد مبتلا داده شود
به گرفتگی بینی و احتقان اهمیت بیشتری داده شود و حتی با قرص های آنتی هیستامین های جدید نیز این مشکل درمان نمی شود و این قرص ها برای برطرف شدن احتقان و گرفتگی بینی هیچ کارایی ندارد
در ثلث بیماران، بیماری آسم تشخیص داده شود و اقدام به درمان انجام گیرد
واکسن درمانی در آلرژی و آسم چگونه است و اینکه آیا این روش توصیه می شود: عمده بیمارانی که در دنیا این واکسن ها را دریافت می کنند آلرژی بینی دارند و برای تصمیم گیری برای واکسن درمانی شرایط خاصی را می طلبد که پزشک آلرژیست آن را مشخص می کند.
نکته بسیار مهم که باید به آن توجه شود این است که در بیماریهای آسم وآلرژی پیشگیری نه تنها مقدم بر درمان بلکه اصل درمان است
ارتباط آسم با آلرژی بینی:
این دو بیماری دو طرف یک طیف هستند و این ارتبا ط به قدری قوی است که عده ای معتقدند کلا یک مسیر هوایی و یک بیماری می باشند ولی هر گاه بیشتر قسمت فوقانی تنفسی درگیر شود آلرژی بینی گویند و هنگامی که بیشتر قسمت تحتانی تنفسی درگیر شود آسم گویند وبطور عملی وبالینی ثلث بیماران آلرژی بینی آسم بالینی دارند و80%آسمی ها هم آلرژی بینی دارند که احتیاج به درمان مخصوص بینی دارند.
مهمترین اقدامات برای درمان آلرژی بینی چیست؟
درمان آلرژی بینی، دارای سه مرحله است.مرحله نخست شناخت ماده حساسیت زا(به روش تست پریک یااندازه گیری آن در خون)ودوری گزیدن از آن است.
روشهای متعددوموثری برای کاهش موادحساست زای داخل خانه مانند گردوغبارمایت ،پشم وموی حیوانات خانگی،قارچهاوکپکهای موجود درمحلهای مرطوب خانه وسوسک وجوددارد.
برای کاهش برخورد باموادحساسیت زای خارج خانه ،مانند گرده گیاهیان وقارجها بهتراست درساعتهایی که این مواد بیشترین تراکم را درهوادارند(بین ساعت 11صبح تا3بعدازظهر)فرددرخانه بماند وبیرون نرود.
اگربارعایت این مواردهمچنان علایم آلرژی باقی بماند ،مرحله دوم دردرمان این بیماران ،استفاده از داروست.داروهای مختلفی برای درمان آلرژی بینی وجوددارد.دربرخی ازمواردکه علایم بیمارشدیداست ،ممکن است به ترکیب چنددارونیازباشد.چنانچه پرهیزازموادحساسیت زاودرمان دارویی موثرنباشد،مرحله سوم ،انجام "واکسن درمانی" یا"ایمونوتراپی"است.
سرما خوردگی یا آلرژی بینی
در بسیاری از فرهنگها، الرزی را در اصلاح، سرماخوردگی به حساب میآورند و حتی نام دیگر الرژی بینی را ”زکام تابستانه“ نامیدهاند. شناسائی این دو از یکدیگر برای همه مردم، مفید میباشد.
شباهتها : هر دو، آب ریزش بینی عطشه، گرفتگی بینی و سرفه، گلودرد و خستگی دارند؛ سوزش بینی در هر دو دیده می شود.
تفاوتها :
۱) علامتهای بالینی : تب و درد عمومی بدن، مخصوص سرما خوردگی میباشد و به هیچ وجه در آلرژی دیده نمیشود. درگیری چشمها در آلرژی بینی، بسیار بیشتر ازسرماخوردگی است. خارش بینی در سرماخوردگی دیده نمیشود.
۲) سیر بالینی: سرماخوردگی به طور معمول ۳ تا ۷ روز میباشد و به ندرت به ۱۰روز میکشد؛ ولی الرژی بینی به طور آلرژی به طور معمول بعد از ۲ تا ۳ هفته جدی میشود و بیمار به پزشک مراجعه میکند؛ یعنی در سرماخوردگی، بیمار سریعتر دنبال درمان میگردد. علامتهای سرماخودگی در تمام شبانه روز، یکسان میباشد. ولی الرژی بینی، حالت حملهای دارد و در اوایل صبح و غروب بیشتر میباشد . بین حملهها، بیمار بدون نارو، نرمال است سرماخوردگی، یک بیمار حاد محسوب میشود ولی الرژی بینی، مزمن میباشد.
۳) عوارض: سرماخوردگی به طورمعمول عارضهٔ خاصی ندارد، هر چند اضافه شدن عفونت در گوش یا سینوس به دنبال سرماخوردگی، ممکن است پیش آید که آن هم در افرادی با زمینهٔ آلرژی یا انحراف یا نقص سیستم ایمنی و..مطرح است.اصطلاحهائی چون سرماخوردگی مزمن یا سرماخوردگی مکرر، معنادار نمیباشند و در صورتی که در بیمار، عوارض سینوزیت باعث مزمن شدن علائم گردد. دیگر سرماخوردگی نیست و همان سینوزیت میباشد، افرادی که آلرژی بینی دارند، آلرژی به سینوس، حلق، حنجره و گوش میانی توسعه مییابد. در مواردی نیز آسم در این افراد ایجاد می شود.
۴) عوامل: سرماخوردگی به علت ویروس ایجاد میشود و ویروسها قابل شناسائی هستنند و حتی قابلیت تکثیر شدن در محیط آزمایشگاهی را دارند و نوعی موجودات زنده محسوب میشوند، ولی علت آلرژی بینی، ”آلرژن ها“ هستنند که زنده نمیباشند و قابل تکثیر هم نیستند. از بافت و ترشحهای بینی در سرماخوردگی میتوان ویروسها را جدا کرد، ولی ”آلرژنها“ قابل جدا کردن از این بافت نمیباشند.
۵) مسری بودن: سرماخوردگی بسیار مسری میباشد و به سرعت همه در خانواده، مبتلا میشوند؛ ولی آلرژی بینی، ممسری نمیباشد و اگر هم به علت ارثی بودن فرد دیگری مبتلا شود، حالتها و علامتهای بیماری با یکدیگر فرق میکنند.
۶)فصل: سرماخوردگی به طور معمول در پائیز و زمستان بیشتر است، ولی آلرژی بینی در تمام فصلها شایع میباشد.
۷) سابقه: تماس با افرادی سرماخورده در یکی دو روز گذشته، برای شروع سرماخوردگی کافی است.مواجه شدن با گرده گیاهان با خوردن غذای خاص با استفاده از عطر مواد شیمیائی در فاصله چند ساعت قبل از شروع علائم در آلرژی بینی، کمک کننده میباشد. افراد دچار آلرژی بینی، ممکن است سابقه علائم مشابه در همین مواقع در سال قبل داشته است و یا سابقه کهیر، اگر ما و یا اسم در دورهای از عمر خود داشته باشند.
۸) تصور بیمار: احساس بیمار در موارد سرماخوردگی و آلرژی بینی با هم متفاوت میباشد. این احساس، ناشی از تجربهٔ افراد از بیماریهای قبلی نیست.
۹) سرماخوردگی با استراحت خوب میشود . ولی استراحت در در درمان آلرژی بینی نقشی ندارد. درمانهای خانگی سرماخوردگی بر آلرژی بینی اثری ندارد. آنتی هیستامینها در آلرژی بینی، به طور کامل علامت ها را کنترل می کنند؛ولی در سرماخوردگی اثر محسوسی ندارد. استامینوفن ( مسکنها )، غرغرهٔ آب نمک یا عسل و آب لیمو که در سرماخوردگی موثر می باشد، در آلرژی بینی موثر نیست. اسپری کیومولین و کورتون (استیروئید) در سرماخوردگی جائی ندترند.
۱۰) پیشگیری: شست و شو دست ها و ماسک زدن و دوری کردن از افراد سرماخورده درسرماخوردگی، بسیار موثر است؛ ولی دوری از ”آلرژنها“ سخت تر است.
و همیشه امکان پذیر نمیباشد. واکسن ضد آنفلوانزا برای ویروسهای آنفلوانز تاد حدودی موثر می باشد، ولی بر ویروسهای سرما خوردگی و با آلرژی بینی اثری ندارد.
جدول مقایسهٔ ین علامت های آلرژی بینی و سرماخوردگی:
آلرژی |
سرماخوردگی |
علامت |
گاهی |
به طور معمول |
سرفه |
هرگز |
گاهی |
درد عمومی |
گاهی |
گاهی |
خستگی |
به طور معمول |
به ندرت |
خارش چشم |
به طور معمول |
به طور معمول |
عطسه |
گاهی |
به طور معمول |
کلودرد |
به طور معمول |
به طور معمول |
آب ریزش بینی |
به طور معمول |
به طور معمول |
گرفتگی بینی |