رینیت آلرژیک چیست ؟
اصطلاح رینیت مانند سینوزیت برای عموم مردم چندان آشنا نیست .
رینیت به معنای التهاب مجاری بینی و رینیت آلرژیک یعنی اینکه التهاب به علت حساسیت است.
رینیت آلرژیک قسمت زیادی از کارهای روزمرّه یک متخصص گوش و حلق و بینی را شامل می شود. در مراجعات روزمره به مطب یا درمانگاه ، بسیاری از بیماران از گرفتگی بینی ، ترشحات بینی ، خلط ، خارش یا سوزش و یا درد گلو ، درد صورت یا پیشانی و یا درد حین حرکت چشم ها شکایت دارند .
معمولا این بیماران آنتی بیوتیک های متعدد و مختلف دریافت کرده اند ولیکن علائم آنها بهبود نیافته است و تحت عنوان سینوزیت مزمن به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه می نمایند .
بسیاری از این افراد پس از اخذ دقیق شرح حال و انجام معاینات مشخص می شود که مبتلا به رینیت آلرژیک شده اند.
این افراد نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ندارند و می بایست آلرژی آنها کنترل گردد .
و در قابل توجهی ، بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک مقاوم از سرماخوردگی های مکرر شکایت می کنند .
سایر علائم شامل آب ریزش شفاف از بینی ، عطسه بخصوص عطسه های صبحگاهی و یا پس از تماس با مواد حساسیت زا ست .
آلرژی در قسمت های فوقانی دستگاه تنفسی علاوه بر علائم خود ممکن است در ایجاد و پیشرفت علائم بالینی بیماریهای دیگر مانند سینوزیت ، التهاب گوش میانی و یا آسم اثر بگذارد .
حدود 20% مردم مبتلا به رینیت آلرژیک با علائم واضح بالینی هستند .
با توجه به اتلاف زمان و هزینه دارو و درمان نبایستی توسط پزشک و یا بیمار ، این بیماری دست کم گرفته شود .
رینیت آلرژیک
- رینیت آلرژیک (AR) ناشی از التهاب مخاط بینی به واسطه IgE است.
- در حال حاضر 30-10 در صد جمعیت، مبتلا به این بیماری هستند.
- مطالعات نشان می دهد که میزان شیوع در تمام دنیا رو به افزایش است.
- تقسیم بندی پیشنهادی در دستورالعمل رینیت آلرژیک و تاثیر آن بر آسم (ARIA=Allergic Rhinitis and Its Impact on Asthma) برای تکمیل درمان مفید است.
- AR عامل خطری برای آسم است.
- سایر موارد ابتلای هم زمان (کوموربیدیته ها) AR شامل: سینوزیت، پولیپ بینی، ورم ملتحمه، التهاب گوش میانی با تجمع مایع، عفونت تنفسی فوقانی، تنفس دهانی و اختلالات خواب هستند.
- AR بر اساس درجه شدت علائم، تاثیر شدید قابل ملاحظه ای بر بیماران می گذارد. تاثیرات روانی دارد، با تعاملات اجتماعی مداخله می کند و بار اقتصادی آن نه تنها بر فرد مبتلا، بلکه بر خانواده و در سطح وسیع تر، بر جامع تحمیل می شود.
- آموزش بیمار، اقدامات کنترل محیط، دارو درمانی و ایمنی درمانی (ایمونوتراپی) اختصاصی، اساس درمان هستند.
ورم ملتحمه
- کنژنکتیویت آلرژیک، یک بیماری آلرژیک با شیوع فزاینده است و به اندازه آسم و رینیت آلرژیک اهمیت بالینی دارد.
- اصطلاح چتری «کنژنکتیویت آلرژیک» شامل انواع بالینی متمایزی است. شکل خفیف ولی آزاد دهنده ناشی از حساس شدن و تولید IgE علیه عوامل آلرژی زای استنشاقی است و فرم های کراتوکنژنکتیویت که تشخیص و درمان التهاب آلرژیک شدید با گرفتاری قرنیه در آن، سخت تر است و ممکن است منجر به آسیب دایمی چشم و حتی از دست رفتن بینایی می شود.
شیوع
رینیت آلرژیک، شایع ترین شکل رینیت غیر عفونی است که 10% تا 30% تمام بزرگسالان و 40% کودکان را مبتلا می کند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهند که شیوع AR در سراسر جهان رو به افزایش است. سازمان جهانی آلرژی برآورد کرده که 400 میلیون نفر در جهان از AR و 300 میلیون نفر از آسم، رنج می برند. در ایالات متحده آمریکا شیوع AR از 3 تا 19% متغیر است. به گفته مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، 7/23 میلیون مورد در سال 1996 گزارش شدند. به طور کلی، این بیماری سالانه 30 تا 60 میلیون نفر را مبتلا می کند. در کودکی، تعداد پسران مبتلا بیش از دختران است اما نسبت ابتلای هر دو جنس در بزرگسالان، تقریبا برابر است. AR در 80% موارد قبل از سن 20 سالگی ایجاد می شود. افزایش شیوع در غیر سفیدپوستان، در بعضی نواحی شهری آلوده و در کودکان فرزند اول مشاهده شده است. AR، سالانه موجب 7/16 میلیون ویزیت مطب پزشکان می شود. در اروپا، انجمن اروپایی سنجش سلامت تنفس (European Community Respiratory Health Survey) شیوع AR را از 4 تا 32% گزارش کرد. مطالعه بین المللی آسم و آلرژی در کودکی (ISAAC=International Study of Asthma & Allergies in Childhood) شیوع AR را در آمریکای لاتین گزارش کرد، نتایج آن ها در جدول خلاصه شده است.
جدول - شیوع رینت و رینوکنژنکتیویت در آمریکای لاتین و جهان
Latin America (%)
|
Worldwide(%)
|
|
13-14 years old
|
6-7 years old
|
37.6
|
27.9
|
33.2
|
20.7
|
Rhinitis 12 months
|
18.5
|
12.1
|
15.1
|
8.3
|
Rhinoconjunctivitis
|
1.1
|
1.1
|
1.0
|
0.6
|
Seven rhinitis
|
ARIA (رینیت آلرژیک و تاثیر آن بر آسم)، اولین دستورالعمل مستند برای رینیت آلرژیک، طبقه بندی جدیدی از AR به چهار دسته بر اساس شدت و فرکانس علائم پیشنهاد کرد: 1(خفیف متناوب 2( خفیف مداوم 3( متوسط/ شدید متناوب و 4( متوسط/ شدید مداوم.
بیماران مبتلا به AR، معمولاً علائم سایر بیماری های آلرژیک، عمدتاً درماتیت اتوپیک، کنژنکتیویت و آسم را دارند. بیش از 40% بیماران AR، آسم دارند و بیش از 80% بیماران آسماتیک از رینیت همزمان رنج می برند. هم چنین، بیماران مبتلا به رینیت در خطر بیشتری برای ایجاد آسم هستند.
سایر کوموربیدیته هایی که با فرکانس بیشتری در بیماران AR دیده می شوند، شامل سینوزیت، پولیپ بینی، عفونت های تنفسی فوقانی، عفونت گوش میانی با تجمع مایع، تنفس دهانی، اختلالات خواب، افت کیفیت زندگی و اختلال یادگیری و توجه در کودکان هستند
شدت رینیت آلرژیک
شدت و مدت علائم AR در بیماران مختلف، متغیر است. طبقه بندی AR به خفیف و متوسط/ شدید، برای اهداف درمانی مفید است. مبتلایان به رینیت شدید مداوم، بیمارانی هستند که علی رغم درمان دارویی کافی (موثر، بی خطر و قابل قبول) بر اساس دستورالعمل ها، علائم آن ها به اندازه کافی کنترل نشده است.
Bousquet و همکاران گزارش داده اند که تشخیص آلرژی و درمان رایج، تاثیری بر ارزیابی شدت رینیت بیمار ندارد و شدت آن نسبت به مدت، تاثیر بیشتری روی سطح Visual Analogue Scale دارد. به این ترتیب، باید کنترل بیماری را به عنوان هدف اصلی درمان در نظر بگیریم. احتمال دارد که بخش عمده ای از این گروه بیماران از ایمونوتراپی اختصاصی آلرژن سود ببرند.
با رینیت آلرژیک
AR، تاثیر اجتماعی- اقتصادی قابل توجهی بر بیمار، خانواده اش و جامعه دارد. این بیماری روی پارامترهای متعددی مانند کیفیت زندگی، عملکرد فیزیکی و روان شناختی و اجتماعی تاثیر داشته و پیامدهای مالی به همراه دارد.
علائم فیزیکی:آلرژی ها در آمریکا، یک مطالعه تلفنی در 2500 بزرگسال مبتلا به AR، نشان داد که احتقان، آبریزش بینی (رینوره)، خارش بینی و چشم، اشکریزش، عطسه، سردرد، درد صورت و گوش ها، شایع ترین علائم هستند.
اثرات روان شناختی: خستگی، تحریک پذیری، اضطراب، خجالت، کاهش انرژی، انگیزه، هوشیاری و قابلیت تمرکز، در بیماران AR به طور شایع وجود دارد
Physical and Mental Symptoms of Allergic Rhinitis*
Mental (%)
|
Physical (%)
|
80
|
Feels tired
|
78
|
Stuffed-up nose
|
65
|
Feels miserable
|
62
|
Runny nose
|
64
|
Feels irritable
|
61
|
Postnasal drip
|
36
|
Depression
|
53
|
Red itching eyes
|
23
|
Embarrassment
|
51
|
Watering eyes
|
|
|
51
|
Repeated sneezing
|
|
|
51
|
Headache
|
|
|
46
|
Nasal itching
|
|
|
43
|
Facial pain
|
|
|
30
|
Ear pain
|
*Allergies in America Survey, see reference 1
افت کیفت زندگی: پژوهشگران، از پرسشنامه های وضعیت سلامتی برای ارزیابی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آسم و رینت استفاده کرده اند. ضمین این که عملکرد فیزیکی بیماران AR در مقایسه با بیماران آسمی کمی بالاتر بود، عملکرد اجتماعی در گروه AR، پایین تر بود.
اختلالات خواب: احتقان بینی غالبا با اختلال تنفس در خواب همراه است. تا 57% بزرگسالان و تا 88% کودکان مبتلا به AR، مشکلات خواب، از جمله micro- arousals دارند که منجر به خستگی و خواب آلودگی و افت عملکرد شناختی در طول روز می شود. این موارد با اختلالات یادگیری، رفتاری و توجه در کودکان همراه است.
تداخل با میانکش اجتماعی: انزوای اجتماعی، محدودیت فعالیت، محدودیت دیدارهای دوستانه و خانوادگی و عدم امکان بازدید از فضاهای باز مانند پارک ها و فضاهای بسته (رستوران ها، سینماها)، از پیامدهای شایع AR هستند. بیماران، مجبور به همراه داشتن دستمال کاغذی و مالش و تخلیه مکرر بینی خود هستند.
استفاده از داروها: به طور متوسط، بیماران AR از یک یا چند دارو برای درمان بیماریشان استفاده می کنند. خود درمانی با داروهای آنتی هیستامین خواب آور که بدون نسخه فروخته می شوند، منجر به خواب آلودگی و متعاقباً اختلال عملکردهای شناختی و حرکتی می شود.
بار مالی: نشان داده شده است که بیماران AR در مقایسه با گروه کنترل، 2 برابر هزینه بیشتری برای خرید دارو می پردازند و 8/1 برابر بیشتر، جهت ویزیت به متخصصین مراجعه می کنند. مخارج AR شامل هزینه های مستقیم و غیر مستقیم است
هزینه های مستقیم
|
هزینه های غیر مستقیم
|
ویزیت مطب پزشک
تست های آزمایشگاهی
دارو
ایمونوتراپی
درمان کوموربیدیته ها
|
غیبت از کار/ مدرسه
حاضر بودن (کاهش قدرت تولید در محل کار)
اختلال سودآوری (52% بیماران)
|
رینوسینوزیت
رینوسینوزیت (RS) یکی از شایع ترین و پر هزینه ترین بیماری ها به شمار می رود.
- RS به شکل های مختلف دیده می شود که شایع ترین فرم آن به دو صورت حاد و مزمن تظاهر می کند.
- درمان اولیه RS معمولا توسط پزشکان (PCP) عمومی صورت می گیرد و در صورت عدم موفقیت درمان، PCP باید برای ارزیابی های تخصصی تر به یک جراح و یا آلرژیست ارجاع دهد.
- بیشتر موارد RS، با درمان های دارویی صحیح، بدون نیاز به جراحی کنترل می شود.
- عمل جراحی، تنها برای آن دسته از بیمارانی در نظر گرفته می شود که درمان مناسب شده ولی چند رژیم دارو درمانی موفق نبوده است.
آلرژیست، که در زمینه آلرژی، ایمونولوژی، میکروبیولوژی، طب داخلی و یا کودکان، آموزش دیده است و از دانش تخصصی درباره آناتومی بینی و سینوس ها و فارماکولوژی مقتضی برخوردار است، بهترین کسی است که می تواند درمان بیماری را به عهده گیرد.
سالانه حدود 31 میلیون نفر در ایالات متحده به RS مبتلا می شوند و شیوع آن بین رینیت و آسم است. هزینه سالانه آن، معادل هزینه ناشی از آسم بوده و به این ترتیب RS در بین 10 بیماری پر هزینه رده بندی می گردد. علل زمینه ای RS در جدول 4 نشان داده شده است. رینیت آلرژیک و رینوپاتی غیر آلرژیک شایع ترین علل زمینه ای محسوب می شوند ولی اختلالات ساختمانی و آناتومیک، حساسیت به داروهای ضد التهابی غیر استروییدی (NSAID’S) و نقایص ایمنی نیز به طور شایعی دیده می شوند.
علل زمینه ای رینوسینوزیت
موارد شایع
|
رینیت آلرژیک و غیر آلرژیک
اختلالات ساختمانی کمپلکس استیومئاتال:
- انحراف بینی
- کونکابولوزوم
- قوس غیر طبیعی
- سلول های هالر
حساسیت به آسپرین
بیماری نقص ایمنی شایع متغیر
- کمبود اختصاصی آنتی بادی
- کمبود IgA
رینیت دارویی Rhinitis medicamentosa
|
با شیوع کمتر
|
اختلال حرکت مژک ها
سندرم کارتاژنر
سندرم یانگ
سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS)
برونشکتازی
مصرف کوکایین
گرانولوماتوزوگنر
فیبروزیس کیستیک
|
جدول : علائم و نشانه های رینوسینوزیت حاد و مزمن
حاد: زمانی که علائم بیماری کمتر از 28 روز باقی بماند
مزمن: زمانی که علائم بیماری 3 ماه یا بیشتر باقی بماند
|
شکایاتی که وجودشان برای تشخیص ضروریست:
- عفونت پایدار دستگاه تنفسی فوقانی (بیش از 10 روز)
- ترشحات موکوپورولان پایدار بینی و /یا ترشحات پشت حلقی
- صاف کردن گلو و سرفه
شکایات تایید کننده دیگر:
- احتقان
- درد/ فشار صورت
- ترشحات پشت حلق
- تب
- سردرد
- از بین رفتن یا کاهش بویایی
- تندرنس صورت
- تورم اطراف چشم
- درد گوش، احساس فشار
- بوی بد دهان
- درد دندان های فوقانی
- خستگی
- گلودرد
|
عوامل ایجاد کننده :
آلرژنها که معمولاً رینیت آلرژیک را ایجاد می کنند به 2 دسته فصلی یا دائمی تقسیم می گردند .
الف) عوامل فصلی : شامل گرده گیاهان ، علوفه
ب) عوامل دائمی: شامل مایت های گرد و غبار ـ ذرات حیوانی ـ الیاف پنبه و اجزاء حشرات و کپکها می باشد .
مایت های گرد و غبار در حرارت بین 18 تا 28 درجه و رطوبت نسبی رشد می کنند . منابع اصلی مایت ها عبارتند از : رختخواب ـ تشک و بالش ـ فرش ـ مبلمان روکش شده و اسباب بازی های پارچه ای
کپک ها نیز در محیط گرما و رطوبت افزایش زیادی پیدا می کنند که مخزن های اصلی آنها داخل خانه و کود گیاهی است. سوسک های خانگی آلرژن هستند که اغلب مورد توجه قرار نمی گیرند . حساسیت به سوسکهای حمام ممکن است یک عامل مستعد کننده ی مهم برای آسم و رینیت باشد .