آسم هرچند در لغت به معنای تنگی نفس می باشد ولی به انواعی از آلرژی که وارد برونش و ریه گردد میتوان نامگذاری کرد که بیمار میتواند حملات سرفه یا خلط یا خس خس حتی بدون تنگی نفس داشته باشد،احساس تنگی نفس وبالا نیامدن نفس شایع ترین شکایت بیماران می باشد،هرچند که شنیدن صدای خس خس و احساس فشار بر قفسه سینه و یا افرادی مبتلا به درد قفسه سینه نیز گردند.
سرفه های آسم میتواند ابتدا خشک و بعد از چندروز حالت خلطی به خود بگیرد،سرفه آنقدر شدید است که منجر به سردرد،حالت تهوع و عق زدن و یا خیس شدن خانمها شود.
سرفه های شبانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است بخصوص اگر بعد از نیمه شب باشد و بیمار را ازخواب بیدارکندوهمچنین اگر با ورزش سرفه یا تنگی نفس ایجاد شود احتمال آسم تقویت میگردد.
بیماریهای آلرژی بینی و سینوزیت و رفلاکس اسید معده در سیر بیماری آسم نقش به سزایی دارد.
علائم آسم
آسم یا آلرژی؟
اين سوال بسیار مهمی است که بیماران از پزشک معالج خود يا معالج فرزند خود می پرسند و بطور غلط جا افتاده است که اگر آسم بود یعنی بیماری شدید و غیر قابل درمان و کنترل می باشد.
این مطلب اگر بطور علمی توسط پزشکان و بیماران مورد دقت قرار نگیرد، چقدر می تواند موجب بدتر شدن بیماری و ایجاد ترس واهی و یا خوش خیالی واهی برای بیماران گردد.
براي شروع ابتدائاٌ مقايسه اي بين آلرژي و عفونت:
شباهت ها با عفونت
1)امروزه خوشبختانه آلرژی یکی از رشته های طب محسوب می شود چون رشته عفونی
2)در هر دو دفاع ايمني بدن انسان درگير مي باشد بطوريكه اگر دفاع بدن نبود نه فرد زنده بود و نه بيماري ايجاد مي شد.
3)در هر دو در هر عضوی از بدن بیماریهای گوناگونی ایجاد می کنند که با پیشرفت علم شناسايي تعداد بیماریهای آلرژی و یا عفوني یک عضو رو به ازدیاد می باشد.
4)هر دو توسط يك عامل خارجي از بدن شروع مي شود(اتيولوژي خاصي دارند)
5)آلرژی چون عفونت به حالاتی از وضعیت بدن انسان اطلاق می گردد که فرد از تعادل (سلامت) خارج شود و علائم آزار دهنده به حدی می رسد که آن فرد را بیمار محسوب می کنند و ياعلائمي فرد پيدا مي كندكه از ديد جامعه (حالت عرفي) غير طبيعي تلقي مي گردد.
6)هر دو مي توانند حاد-مزمن- تحت حاد و يا بدون علائم ظاهر شوند.
7)عوامل ايجادكننده ه دو مختلف،گوناگون و غيرقابل شمارش مي باشند.
8)عوامل ايجاد كننده قابل شناسايي و تقسيم بندي هستند.
تفاوت ها
1)آلرژی و عفونت هر دو به دفاع بدن بر می گردند که در عفونتها، دفاع به جا ولی در آلرژی ناخواسته می باشد.
2)عوامل آلرژی به خلاف عوامل عفونی مهاجم نبوده و برای خیلی از افراد بي ضرر محسوب می شوند.
3)بر خلاف عفونتها حالت آلرژی در افراد با ژنتیک خاص که استعداد لازم برای شکسته شدن خاصي از سیستم ایمنی داشته باشند رخ می دهد،عفونت براي همه انسان ها مي تواند رخ دهد.
4)عفونت قدرت تهاجمي آن عامل عفوني مهم ترين فاكتور ايجاد علامت است ولي در آلرژي واكنش سيستم ايمني بدن عامل اصلي ايجاد علائم است كه در چه مسيري و با چه شدتي در بدن اعمال شود.
همانگونه که عوامل مهاجم عفوني انواع گوناگونی چون ویروسها- باکتریها و ... دارد عوامل غير مهاجم آلرژی هم گوناگون هستند و همینطور که از یک ویروس انواع فراوانی قابل شناسایی است یک ماده بی ضرر(براي عده اي) که بعداً آلرژن خوانده می شود می تواند اجزا فراوانی داشته باشد که در افراد گوناگون بیماریهای مختلف ايجاد كند حتي در یک عضو و تقریبا می توان گفت که نه تنها انسان بلکه بیماری خود او نیز Unique (منحصر به فرد) می باشد ولی ما مجبوریم بر شباهتها تأکید کنیم و برای فهم ساده تر آنان را یک نوع بیماری بنامیم و در آموزش از این ساده سازی استفاده کنیم.
آلرژی در یک عضو می تواند به طریقه های گوناگونی ایجاد شود که بطور کلاسیک و واضح چهار طریقه در کتب پزشکی به آنها اشاره می شود. (ژل و كومبس) ولی تعداد فراوان بیماریها که ترکیبی از این چهار طریقه هستند و یا در فرم کلاسیک قرار نمی گیرد بسیار زیاد است و تقسيم بندي جديدي را مي طلبد.
تقسیم بندی دیگری نیز برای آلرژی انجام می دهند که اگر سابقه فامیلی مشخص یا میزان IgEسرم بالاتر و آلرژن قابل شناسایی داشته باشند آن را فرم آتوپی و غیر از آن را هرچه باشد غیر آتوپي می نامند (كه بسيار ناقص مي باشد) صرف پرسیدن تاریخچه فاميلي برای بررسي سیستم ژنتیک انسان هرچند لازم می باشد ولی کافی نمی باشد و اینکه IgE سرم را ملاک آلرژی قرار دهیم که حتي در دیگر حالات عفونی و غیر عفونی بالا می رود و از طرفي برخی که بطور قاطع آلرژی دارند ولی IgE آنها بالا نمی رود حتي با تست پوستي مثبت نشان می دهد که تکیه گاه خوبی نمی باشد.
حضور غير طبيعي ائوزوفيل چه در بافت چه در سرم و هم در دو حالت ديده مي شود و اين تقسيم بندي را بيشتر زير سوال مي برد.
قطعاً پیشرفتهای آینده غیر از IgE مواد دیگری در سرم شناسایی خواهد شد و آزمایشات بهتر و کامل تر یا جدیدتری خواهیم داشت و شناسايي آلرژن ها بطریقه تست پوستی یا سرمی که برای تعداد محدودی از خیل عظیم مواد بی ضرر(براي بعضي ها) در دنیا وجود دارد که اين محدودیت آن بسیار جدی است و در واقع مي توان گفت هنوز بحث شناسايي آلرژن ها در ابتداي راه است.
نتیجتاً این تقسیم بندی آتوپی و غیر آتوپی نمی تواند کامل باشد و از طرفی چون در هر عضوی از بدن هر دو فرم فوق بیماری داریم ولی درمان یکسان دارند نشان می دهد که تقسیم بندی مصنوعی می باشد و سالها یکنواخت مانده و کمک قابل توجهی نکرده است و شاید قالب و ذهنيتي که فراهم کرده است موجب غفلت ما هم شده باشد.
نه تنها در ریه بلکه در پوست و بینی و ... هم بیماریهای آلرژی آتوپی و غیرآتوپی داریم و انحصار کلمه آلرژی به فرم آتوپي و یا فقط به يك عضو خاص(بینی)علمی نمی باشد و عواملی چون عفونت ، استرس ورزش برای آتوپی مشکلات ایجاد می کند برای بیماران غير آتوپی هم مشکلات ایجاد می کند و در واقع فرم غیر آتوپی قسمتی از مجهولات امروزی علم آلرژی می باشد و قطعا با همه پیشرفتهای علم بایستی بپذیریم که مجهولاتی فراوان داریم.
و آنکه غیر آتوپی می نامیم و کار را تمام شده ندانیم شايد بتوان گفت در واقع قسمت روشن يا ساده تر و يا ابتدائي تر آلرژي را آتوپي نامیده ایم كه قسمت اندكي از واقعيت آلرژي مي باشد.
آسم گروهی از بیماریهای آلرژی در ریه می باشد و گفتيم ريه هم چون هر عضو دیگری بيماري هاي آلرژي آتوپی و غیر آتوپی دارد.
پس فرم آسم غیر آتوپی درست است نه آسم غیر آلرژیک هر چند بعلت انحصار کلمه آلرژی به IgE (فرم آتوپی) در برخی از کتب پزشکی فرم آسم غیر آلرژیک هنوز دیده می شود.
مي توان گفت ما آلرژي بيني غير آتوپي، كهير يا اگزماي غيرآتوپي هم داريم.همكاران گرامي موارد متعددي از اين بيماريها دارند كه نه IgE بالايي دارند نه تست پوستي مثبتي و حتي در كنار آنافيلاكسي واقعيتي به نام آنافيلاكتوئيد داريم.
در واقع به همه بیماریهای آلرژی در ریه هم آسم نمی گویند بلکه به موارد خاصی از آلرژی در ریه می گویند و در قسمت فوقانی دستگاه تنفس هم ما آلرژی غیر آتوپی داریم و بیماریهای مختلف و در واقع آسم هم مجموعه اي از بیماریهای آلرژی در ریه می باشد و همگان اعتقاد دارند که آسم یک بیماری نمی باشد بلکه يك يا چند کمپلکس می باشد.
بيان آسم آتوپی و یا آلرژی گوياي بیماری نيست و حتی بر درمان دارویی هم که امروز متداول است اثري ندارد.
آلرژی گروه فراوانی از بیماریها می باشد و همه اعضاي بدن انسان را درگير مي كند و انحصار به راههای هوای فوقانی ندارد ولی فرم آسم انحصار به راههای هوای تحتانی (ریه) دارد.
سوال آسم یا آلرژی بیشتر شبیه سوالاتی از این دست می باشد:
سل یا عفونت؟ ذات الریه است یا عفونت؟ دیابت است یا بیماری غدد؟
اسکیزوفرنی است یا بیماری روانی؟ شکستگی است یا یک شکل ارتوپدی؟
پس بهتر است که اگر ریه درگیری دارد بدانیم که عفونی است یا آلرژی یا هردو و اگر پای آلرژی در وسط است آیا آسم است یا آلرژی دیگری در ریه (مثل ریه کشاورزان و ...) و اگر آسم است آن وقت بدانیم آتوپی است و یا غیر آن – بحث شدت هم که مقوله دیگری است.
و آسم بسیار خفیف یا بسیار شدید ممکن است وجود داشته باشد چه آتوپي چه غير آتوپي همين طور كه آلرژي بيني بسيار خفيف يا بسيار شديد چه از نوع آتوپي يا غير آتوپي آن داريم يا براي كهير و يا اگزما شدت که شدت علایم بالینی حمله و تعداد فركانس(حملات) مدت زمان آن به همراه معاینه پزشکی و اسپيرومتری خود معیار خوبی برای تعیین وخامت بیماری آسم می باشد و توام بودن آسم با آلرژی در بینی و سینوس و یا پوست هم فراوان دیده می شود که لازم است جدی گرفته شود و حتي مي تواند به عنوان فاكتوري براي وخامت هركدام از اين حالات گرفته شود(به عبارت ديگر درگيري همزمان آلرژي چند عضو با هم)
آسم ناشی از حساسیت
حدود 75 تا 85 درصد ازبیماران مبتلا به آسم بدرجاتی مبتلا به یک نوع حساسیت هستند گاه عامل شروع کننده علائم آسم درکودک سرماخوردگی ، آنفولوآنزا ( شایع ترین عامل شروع کننده علایم آسم درکودکان ) و یا فعالیت های ورزشی می باشد ، ولی آلرژی و حساسیت در تشدید علایم نقش خواهند داشت .
چگونه حساسیت می تواند منجر به حملات آسم شود ؟
کودکان زمینه بروز حساسیت ها رااز والدین خود به ارث می برند.
در بدن این افراد پادتن های حساسیتی ( معروف به ایمونوگلوبولین –ای ) با مقادیری بیشتر از طبیعی ساخته می شود .
این پادتن ها ذرات بسیار کوچک مواد حساسیت از نظیر کپک ها و مایت های موجود درگرد وغبار منازل را که ازطرق مختلف
( بیشتر دستگاه تنفس ) وارد بدن شده اند ، شناسایی می کنند و مسئول بروز واکنش های حساسیتی نسبت به این ذرات غالباً بی خطر هستند .
این نوع پادتن ها همچنین ممکن است درمبارزه با عفونت های انگلی در بدن نیز نقش داشته باشند .
پادتن یاد شده به سطح سلولهای مخصوصی بنام ماست سل که در بافت های همبند سر تا سر بدن پراکنده اند متصل می شوند . با ورود مواد حساسیت زا بداخل بدن این مواد به پادتن های مستقر برروی سلول های ماست سل متصل شده ، سلول را وادار به ترشح ماده ای بنام هیستامین می کنند .
آزاد شدن م هیستامین سبب بروز علائم نظیر عطسه ، آبریزش بینی واشک ریزش می شود .
درحقیقت هیستامین ماده ای است که برای دفاع از بدن در مقابل مواد خارجی وارد عمل می شود و بابروز واکنش های یاد شده بدن سعی می کند خود را از مزاحمت مواد حساسیت زا برهاند . درکودکان مبتلا به آسم ، هیستامین همچنین می تواند سبب شعله ور شدن علائم بیماری گردد .
متخصصین آلرژی قادرند وجود هرگونه حساسیت درکودک را شناسایی کنند .
با شناسایی عامل و یا عوامل حساسیت زا بهترین درمان پرهیز از تماس با آن مواد درحد امکان است .
رعایت شیوه های کنترل محیطی درمنزل می تواند از تماس کودک با مواد حساسیت زا جلوگبیری کند .
در شرایطی که پرهیز از ماده مذکور میسر نیست بهترین روش استفاده از داروهای آنتی هیستامین ( ضد هیستامین ) برای خنثی کردن آزاد هیستامین ترشح شده دربدن می باشد .
استفاده از التهاب ناشی از استفاده از شیوه های ایمنی درمانی رفته رفته پاسخ بدن به ماده حساسیت زای مورد نظر راکاهش دهند یا ازمیان ببرد .
درکودک مبتلا به این نوع آسم علایم بیماری بدنبال فعالیت های بدنی شدید ( نظیر دو ، شنا ،دوچرخه سواری و ... ) بروزمی کند .
برخی از کودکان مبتلا به این نوع آسم تنها بدنبال فعالیت بدنی شدید دچار علایم می شوند درحالی که دربرخی دیگر ممکن است عوامل شروع کننده دیگری نیز وجود داشته باشد .
بااستفاده از داروهای مناسب این کودکان می توانند مثل کودکان دیگر به فعالیتهای ورزشی بپردازند.
جالب است بدانید ، بیش از 10 درصد از قهرمانان المپیک به این نوع آسم هستند اما آموخته اندکه چگونه می توان آنرا کنترل کرد .
پزشکان معمولاً تنها با توجه به شرح حال کودک می توانند این نوع آسم راتشخیص دهند ، اما برخی از مواقع بهره گیری از آزمایشات بیشتری از جمله بررسی عملکرد ریوی بدنبال ورزش جهت تایید تشخیص مورد نیاز است .
گاه پزشک ممکن است مایل باشد تحمل کودک را برای انجام ورزشی خاص نیز بسنجد چرا که انواع و شدت های مختلف فعالیت های ورزشی تاثیر یکسانی بر بروز این نوع آسم ندارند .
اگر فعالیت بدنی عامل شروع کننده علایم آسم درکودک است .
پزشک می تواند با تجویز داروهایی که کودک آنها را قبل انجام فعالیت های جلوگیری کند .
البته گاه حتی پس از مصرف دارو به این شیوه نیز حملات آسم رخ می دهد، از اینرو والدین و یا خود کودکان بزرگتر می بایست همواره داروهای لازم برای رهایی از حملات آسم رادرتمام بازی ها و فعالیت های ورزشی بهمراه داشته باشند و مربیان و معلمان کودک نیزمی بایست در جریان بیماری کودک قرار بگیرند .
منبع
|
مثال
|
صنعت
|
-فلزات و نمکهای آنها
-مواد شیمیایی
|
-پلاتین، آلومینیوم، نمکهای نیکل، کروم و ...
-ایزوسیانات، پلی و نیل کلراید و ...
|
-آبکاری فلز، جوشکاریف آلیاژ سازی و صنایع پلاستیک سازی
-لحیم کاری
|
داروها
|
-پنی سیلین، تتراسیکلین، سفالوسپورین
-آلبوترول، متیلدوپا، مواد مخدر
|
-صنایع داروسازی
-صنایع داروسازی
|
-آنتی بیوتیکها
-سایر داروها
|
||
پروتئین های حیوانی
|
-ادرار، خون، پروبال، ترشحات بدن
-پوسته های بدن، مایعات بدن، مدفوع
-تریپسین، پپسین، آمیلاز، لیپاز
|
-تحقیقات، پرورش حیوانات
-تحقیقات، پرورش حیوانات
-مصارف صنعتی
|
-پستانداران
-بی مهره گان
-آنزیمها
|
||
گیاهان
|
-چوب، حبوبات و غلات
-پکتیناز، سلولاز، آمیلاز
-لاستیک
|
-نجاری، آشپزی، کار در آسیاب
-صنایع غذایی و دارویی
-بیماران مبتلا به spinabifida، مراقبین بهداشتی
|
-اجزای گیاه
-آنزیمها
-لاتکس
|
||
باکتریال
|
|
|
-آنزیمها
|
-پروتئازها
|
-مواد شوینده
|