پيشگيري
اصلي‌ترين قسمت درمان آلرژي پرهيز مي‌باشد. هرچند كامل نيست ولي ايده‌آل و صد در صد مورد نياز مي‌باشد و از طرفي ساده‌ترين ، ارزان‌ترين و بي ضررترين طريقه درمان مي‌باشد. در صورت عملي بودن ، موثرترين طريقه درمان نيز مي‌باشد.
لازم است به هوايي كه بيمار در آن استنشاق مي‌كند ، غذايي كه مصرف مي‌كند به علايق ، شغل ، نحوه زندگي بيمار نيز توجه نمود. در مورد داروهايي كه براي ديگر بيماري‌ها مصرف مي‌كند، توجه خاصي لازم است. تشويق بيمار و انجام در حد امكان پيشگيري بطور مستمر نياز مي‌باشد.
پيشگيري (Avoidance) كه مهم‌ترين ركن درمان آلرژي مي‌باشد نيازمند آموزش مداوم است هرچند ايده‌ال و بطور قطعي نياز مي‌باشد ولي قطعاً كامل نيست(هرچند در مواردي مي‌تواند Perfect باشد بطوريكه بدون هيچ پروسه درماني ديگري بيمار خوب مي‌شود و cure پيدا مي‌كند.) پيشگيري ارزان ترين ، ساده‌ترين و بي ضررترين و موثرترين مي‌باشد.
براي موفقيت در امر پيشگيري علاوه بر آموزش مدام ، تشويق مداوم نيز اجرا كنيد. پيشگيري در استنشاق در خوردن ، در تماس ، در تزريق و ..... مي‌باشد. علاوه بر هوايي كه در آن نفس مي‌كشد ، دارو و غذايي كه مصرف مي‌كند و شغل و Hobby (سرگرمي) دقت شود. پيشگيري مي‌تواند برحسب حذف عامل آلرژن ، حذف عامل محرك و هم چنين تغيير Setting ، زمينه‌هاي مستعد به بروز آلرژي باشد.
مزاياي پرهيز
1- كاهش بار آلرژن‌ها كه منجر به كاهش علائم بيماري مي‌گردد.
2- جلو حساس شدن‌هاي جديد به ديگر موارد را مي‌گيرد.
3- هرچند اكثر بيماران به پرهيز بي‌ميل هستند ولي در عده‌اي مي‌توانند فقط با پرهيز خوب شوند و هيچ طريقه درماني ديگر مورد نياز نمي‌باشد.
4- در صورتيكه پرهيز تا حدودي هم انجام شود ، باز كمك موثري به ديگر روشهاي درماني مي‌باشد.
5- پرهيز علاوه بر جلوگيري از تخريب‌هاي متوالي سد ايمني بدن مي‌تواند با ايجاد آرامش در سيستم ايمني اجازه بازتواني (نو تواني) به سيستم ايمني براي ترميم بدهد.
پرهيز در خانه
1- جمع‌آوري فرش در اتاقها بخصوص در اتاق خواب و استفاده از سراميك يا پاركت به جاي آن موجب كاهش بار آلرژن‌ها در هواي خانه مي‌گردد.
2- شستشوي همه مواد قابل شستشو بطور هفتگي با آب گرم 70 درجه موجب كاهش بار آلرژن مي‌شود. حتي پنكه سقفي نيز شستشو شود.
3- استفاده از روپوش‌هاي داكرون براي تشك و بالش توصيه مي‌گردد.
4- استفاده از نور كافي در اتاق خواب بخصوص نور آفتاب و كاهش رطوبت به %50 موجب كاهش جمعيت كپك و مايت مي‌گردد. همچنين ماده سفيد كننده Bleach )1/10) خود موجب از بين رفتن كپك‌ها مي‌شود.
5- بنزيل بنزوات و همچنين تانيك اسيد كه هم محلول آنها و هم اسپري آنها موجود مي‌باشد كه مي‌توان براي كاهش مايت‌ها از آن استفاده كرد و بطور دوره‌اي هر 2 الي 3 ماه استفاده نمود. بنزيل بنزوات مايت را مي‌كشد (جلو زاد و ولد آنها را مي‌گيرد.) و تانيك اسيد موجب تخريب ساختمان پروتئيني مدفوع مايت مي‌شود. مدفوع مايت آلرژن‌ترين جزء بدن اين جانور مي‌باشد. استفاده از هر دو ماده ، يكماه در ميان، توصيه مي‌شود. اسامي تجاري كه در بازار براي اين مواد موجود مي‌باشد كه البته پودر و فوم آنها موجود مي‌باشد.
X-Mite كه همان تانيك اسيد و Acarosan و يا Acarex بنزيل بنزوات مي‌باشد.
6- جاروبرقي : هرچند بهتر است كه بيماران خود عمل تميز كردن و گردگيري را انجام ندهند ولي در منزل آنها نوع جاروبرقي‌اي كه توصيه مي‌شود جاروبرقي‌هايي مي‌باشد كه تواناييHEPA )High Efficiency Particulate Arresting) را داشته باشد.
فيلتر اين دستگاه‌ها مي‌تواند حتي 3/0 مايكرومتر باشد. (همه آلرژن‌ها ، حتي كوچكترين آنها كه شوره گربه مي‌باشد بالاي 2 مايكرومتر مي‌باشد.) اين جاروبرقي ها و مدل مركزي به هم پرتابل دارند. هفت لايه مختلف، هوا را فيلتر مي‌كند و كيسه آنها دو جداره مي‌باشد بطوريكه از پخش مجدد جلوگيري مي‌كند و حتي يك لايه از شاركول به عنوان Pre Filter هم اضافه دارد
. نوع ديگري از جاروبرقي‌ها (Vacuum Cleaner) نوعي مي‌باشدكه با ايجاد شارژ الكتريكي و توليد ازن و ايجاد يك لايه Ionizer موجب رسوب غبارات مي‌گردد كه آن را Electronic Precipitator مي‌نامند.
مي‌توان اين تشكيلات را به درون سيستم گرمايش يا سرمايش منزل وارد كرد.
نوع سوم جاروبرقي‌هايي وجود دارد كه آنها را مدل الكترواستاتيك مي‌گوييم كه يك لايه پروپيلين دارد و اين را نيز مي‌توان در سيستم سرمايش و گرمايش وارد كرد. هر چند اين جاروبرقي‌ها گران مي‌باشند ولي براي بيماران در درازمدت بسيار مفيد بوده و جلو بدتر شدن بيماري را مي‌كيرد. مدفوع مايت به فرش و ملحفه‌ها محكم مي‌چسبد و حتي با جاروبرقي معمولي كنده نمي‌شود.
7- تعويض گياهان طبيعي با گل‌هاي مصنوعي. به خصوص آبياري اين گياهان طبيعي مي‌تواند به استمرار حضور كپك‌ها كه در تمام طول سال فعال هستند بيانجامد. همچنين در بين چمن‌ها و گل‌ها و يا درون لانه پرندگان ، زيرزميني‌ها ، سرداب‌ها ، زير شيرواني ، سطل آشغال ، برخي از حمام و دستشويي‌ها ، مسير فاضلاب ، سينك ظرفشويي ، زير يخچال و كولر كپك موجود مي‌باشد كه لازم به پرهيز از اين مناطق مي‌باشد.
نكته مهم: خانه‌هاي قديمي حتي اگر هر روز تميز شوند ، باز آلوده به كپك و مايت مي‌باشند. هرجا تاريكي و رطوبت باشد كپك نيز موجود مي‌باشد. در فصول پاييز و زمستان آلرژن‌هاي داخل منزل خطرناك تر مي‌شوند زيرا پنجره‌ها بسته ، محيط گرم و مدت زمان تماس افراد بيشتري مي‌باشد.
درآشپزخانه
استفاده از هود ، نورگير بودن آشپزخانه و انجام ندادن برخي از عمليات آشپزي توصيه مي‌شود
پرهيز در خارج از خانه
1- خارج نشدن از منزل در اوايل صبح و غروب و يا زمان‌هايي كه باد مي‌وزد.
2- استفاده از ماسكهاي با فيلترهاي الكترواستاتيك
3- تعويض سريع لباس‌ها ، دوش گرفتن ، غرغره آب نمك در دهان و بيني بعد از رفتن به پارك يا محل‌هايي كه گردوغبار وجود دارد يا مثلاً جارو كردن حياط.
4- مصرف اسپري‌هاي مثل كرومولين قبل از رفتن به باغ و پارك.
5- بسته بودن پنجره‌هاي خانه و يا ماشين در حين رانندگي در مواقع طوفاني و يا زمان گرده‌افشاني گياهان (اوايل صبح و غروب)
6- دوري از مكان‌هايي كه احتمال خطر تماس با آلرژن در آن بيشتر مي‌باشد. مثلاً موقع چمن‌زني وارد منطقه چمن‌ها نشود.
7- محرك‌هايي چون دود ، گرد وخاك سيمان و ديگر مصالح ساختماني و يا مكان‌هايي كه رنگ‌آميزي مي‌كنند لازم مي‌باشد.
8- بر حسب تست پوستي خود براي اينكه چه فصلي بيشتر رعايت كنيم ، لازم است مطلع باشيد كه درختان در فصل بهار ، چمن‌ها در تابستان و علف‌هاي هرز در پاييز بيشتر گرده‌افشاني مي‌كند.
زمينه‌هاي آلرژي
پيشگيري اوليه آلرژي از دوران جنيني تا پايان عمر لازم است جدي گرفته شود. به خصوص بعد از شروع بيماري ؛ زيرا حافظ ايمونولوژيك بعد از بهبودي باليني هر چندمخفي مي‌شود ولي از بين نمي‌رود. بر حسب Pedigree و شناسايي اقوام پدري و اقوام مادري و همچنين خواهر و برادران در مواردي مي‌توان احتمال بروز آلرژي در يك فرد را بطور درصد بيان كرد و درصورتيكه اين درصد قابل توجه باشد بيمار نيازمند Primary prevention مي‌باشد.هدف از Primary prevention جلوگيري از شكستن سد آلرژي و حذف Setting هاي ايجاد آلرژي مي‌باشد.
Secondary Prevention
منظور اين است كه بعد از شروع بيماري ، بيمار پيشگيري كند تا حمله جديدي نداشته باشد.علاوه بر پرهيز و مهاجرت ، برخي از داروها نيز مي‌تواند عمل پيشگيري ثانويه را انجام دهد. ولي بهترين پيشگيري ثانويه ايمنوتراپي مي‌باشدكه موثرترين فرم پيشگيري ثانويه مي‌باشد . مي‌تواند علاوه بر جلوگيري از حملات جديد بيماري سيستم ايمني را به حالت قبل از شروع بيماري برساند كه در زندگي معمولي با تماس‌هاي مختصر علائم بيماري ايجاد نشد مي‌توان ادعا كرد كه در آن مورد خاص نوعي پيشگيري اوليه نيز تلقي شود.
Tertiary prevention
مواردي چون جراحي پوليپ‌هاي آلرژي ، پيوند ريه در بيماران آسمي و در صورت پيشرفت علم ، ژن‌درماني در اين گروه قرار مي‌گيرد.
مهاجرت
مهاجرت در درمان آلرژي مي‌تواند موثر واقع شود هر چند براي خيلي از افراد عملي نمي‌باشد و البته مهاجرت لازم است موجب تغيير در محل زندگي طوري انجام شود كه واقعاً شرايط جغرافيايي فرق كرده باشد و نكته ديگر اينكه روش زندگي فرد نيز بايد تغيير كند ، در محل جديد همان عادات غذايي و پوشاكي سابق خود را داشته باشد. مدت زمان موثر مهاجرت فقط به همان مدت زمان محدود مي‌شود هر چند كه در موارد خاص به علت تغييرات فيزيولوژيكي بدن فرد ممكن است آلرژي فرد حذف شده‌باشد.
چه كساني نيازمند مهاجرت مي‌باشند
1- افرادي كه بيماري آنها بسيار شديد است بطوريكه زندگي معمولي آنها مختل شده‌باشد.
2- بيماري دائمي شده‌باشد.
3- بيمار به آلرژن‌هاي مختلفي حساس شده‌باشد و امكان پيشگيري نباشد.
4- براي كنترل علائم ،داروها موفق عمل نكرده باشند يا عوارض جانبي جدي ايجاد كرده باشند.5- افرادي كه در ايمنوتراپي شكست مي‌خورند.
پرهيز در داخل منزل
1- نبودن فرش در كف اتاق و استفاده از سراميك و پاركت. استفاده از جاروبرقي HEPA ، داشتن نور كافي و رطوبت معمولي.
2- استفاده از مواد شيميايي چون محلول Bleach براي حذف قارچها و بنزيل بنزوات و تانيك اسيد براي كشتن مايت.
3- استفاده از پوشش‌هاي داكروني براي روبالشي و رختخواب.
4- شست و شوي هر چيز قابل شستشو حتي پنكه سقفي.
پیشگیری خارج منزل
یک ساعت قبل و بعد از طلوع و غروب آفتاب از منزل خارج نشدن(پارک نرفتن)،
باز نکردن پنجره اتاقها و اتومبیل در مواقعی که باد می آید و
نداشتن تماس نزدیک با گیاهان ،
غرغره کردن دهان و بینی با آب نمک
لباسهای شسته شده را در هوای آزاد خشک نکنید.
در صورت تماس با گرده گیاهان (مثل باغبانی،گردش در هوای آزاد) قبل از خواب موهای خود را بشویید و لباسهای خود را تعویض کنید(آلرژنهای خارج ازمنزل به درون اتاق خواب راه نیابد)
مواد آلرژی زای خارج از منزل (utdoor Allergens )
| مواد موجود در خارج از منزل(مانند گرده گیاهان) که باعث ایجاد بیماری آلرژی یا حساسیت درافراد می شوند را به نام مواد آلرژی زای خارج از منزل یا Outdoor Allergen می شناسند. اغلب آلرژی به این مواد بصورت فصلی می باشد. |
آلرژی های فصلی مانند آلرژی چشمی وآلرژی بینی (تب یونجه)و...بواسطه موادی به نام مواد آلرژی زا (آلرژن) ایجاد می شوند.گرده گیاهان (پولن) وهاگ قارچها که در هوا پراکنده اند،شایعترین مواد آلرژی زایی هستند که علائم آلرژی را در فصل بهار و پائیز ایجاد می کنند.در طی این مدت،آبریزش بینی و چشم همراه با علائم دیگری از قبیل عطسه،احتقان و قرمزی بینی،زبان، حلق وچشم ها بروز می کند.
آلرژی فصلی بینی (تب یونجه) در اروپای شمالی و ایالات متحده در طول دوره 70 ساله از 1870 تا 1940 شایع بوده است.
در این دوره زمانی بسیاری از تغییرات اتفاق افتاده بود از جمله بهبود عمده بهداشت، افزایش شهرنشینی و افزایش گیاهانی که به شدت گرده افشانی می کردند مثل rye grass و ragweed. علاوه بر علائم مشخص و الگوی فصلی آلرژی بینی بر اساس وجود کونژنکتیویت نیز از رینیت دایمی متمایز می شود.
این نشانگر تماس در شرایط خاصی می باشد که ذرات آلرژن با سرعت متناسبی می وزند تا چشم ها را تحت تاثیر قرار دهند که در محیط داخله خانه کمتر شایع است. شایع ترین آلرژن های خارج از خانه گرده های علف ها، درختان یا علف های هرز می باشند که هر یک در فصل خاصی شیوع دارند.
به طور مشخص، هر چه که تماس با گرده ها بیشتر باشد:
1)شیوع آنتی بادی IgE بیشتر است؛
2) تیتر آنتی بادی IgE بیشتر است؛ و
3) شدت علائم فصلی بیشتر است. اجزاء گرده ها، پروتئین های ویژه وابسته به گونه ای را رها می کنند که سبب تشکیل لوله گرده می شود.
بنابراین رها سازی سریع پروتئین ها عملکرد اولیه اجزای گرده می باشد.
بیشتر (اما نه همه) گرده ها می توانند توسط میکروسکوپ تشخیص داده شوند.
آلرژن های قارچی از علل مهم حساسیت هستند.
با این وجود تفاوت های مهمی بین قارچ ها و گرده گیاهان وجود دارد.
فصل مشخصی برای قارچ ها وجود ندارد و اسپورهای قارچی طوری هستند که می توانند در طول دوره خشکی طولانی زنده بمانند.
بنابراین در بسیاری از موارد قارچ ها به سرعت پروتئین ها را رها نمی سازند و در بعضی از موارد پروتئین ها فقط بعد از جوانه زدن اسپورها ظهور پیدا می کنند.
اسپورهای قارچی هم چنین به طور چشمگیری از نظر اندازه متفاوت هستند، از حدود 14×10 میکرومتر که مشخصه گونه آلترناریا می باشد تا 2 میکرومتر که مشخصه اسپورهای آسپرژیلوس و پنی سیلیوم است.
اسپورهای خیلی از گونه های قارچ ها می توانند با اطمینان مشخص شوند اما تعیین گونه ها کمتر محتمل است.
در زمان مقایسه دانه های گرده ها و اسپورهای قارچ ها مهم است که بدانیم که بیشتر دانه های گرده ها قطرشان 10 برابر بزرگتر از اسپور قارچ های کوچک می باشد (یعنی قطر 20 میکرومتر در مقایسه با 2 میکرومتر) که ممکن است بیش از 1000 برابر از نظر حجم بزرگتر باشند.
دانه های گرده ها عوامل موثرتری در ایجاد حساسیت از نظر تعداد می باشند، اما ارزیابی می تواند کاملا متفاوت باشد، اگر تماس بر مبنای مقدار پروتئین های استنشاقی بررسی شود.
تماس با آلرژن های خارج ازخانه بستگی دارد به تعداد ذرات معلق در هوا، زمانی که خارج از خانه صرف می شود، و کارآمدی روشی که محیط داخل خانه را از خارج خانه جدا می کند.
در طول 40 سال گذشته تهویه هوا و گرمایش خانه ها و محل کار، پیشرفت قابل توجهی داشته است.
بنابراین در بعضی از کشورها بسته نگه داشتن پنجره ها برای ماه های زیادی از سال اتفاقی معمولی است.
برای افراد مبتلا به آلرژی بینی فصلی و کودکان این بدان معنی است که می توان به طور موثری از تماس دوری جست.
گرده گیاهان(پولن):
گرده ها،سلولهای نر گیاهان هستند.
این ذرات میکروسکوپی برای باروری گیاه ضروری می باشند.
گرده های گیاهانی که گلهای مشخصی دارند معمولا آلرژی ایجاد نمی کنند،زیرا گرده افشانی این گیاهان بوسیله زنبورها وسایر حشرات انجام می شود.
برخی دیگر از گونه های گیاهی مانند بسیاری از درختان وعلف ها،گرده های کوچک،سبک وخشکی دارند که به راحتی بوسیله باد منتقل می شوند.این گرده ها عامل ایجاد آلرژی هستند.
التهاب بینی فصلی (آلرژی بینی) در ابتدای فصل بهار اغلب بوسیله گرده گیاهانی از قبیل بلوط، سرو، نارون، غان، زبان گنجشک، سپیدار، چنار،افرا و... ایجاد می شود.
در انتهای بهار وابتدای تابستان، علف های گرده زا از قبیل تیموتی ،علف پنجه مرغی و یونجه باعث ایجاد این علائم می شوند.
هر گیاه ،دوره گرده افشانی خاصی دارد که این دوره درسالهای مختلف تغییرات زیادی نمی کند ،گرچه شرایط آب و هوایی می تواند مقدار گرده موجود در هوا را در هر زمانی تغییر دهد.
در مقایسه بین دو ناحیه با عرضهای جغرافیایی متفاوت،در ناحیه شمالی تر فصل گرده افشانی کمی دیرتر شروع می شود .
حتی بر اساس شرایط آب و هوایی منطقه جغرافیایی محل زندگی شما،ممکن است گرده افشانی در اوایل زمستان نیز آغاز شود.
معمولا فصل گرده افشانی از اسفند یا فروردین تا مهر ماه ادامه می یابد.
نشانه‌هايي كه ممكن است در مراكز صنعتي و همين‌طور در فروشگاه‌ها بروز كند، عبارتند از: (الف) نشانه‌هايي كه ممكن است در مكان‌هاي بسته بندي گوشت، در اثر گازي كه از تجزيه پوليمر كلوريد[1] پلاستيك (PVC) متصاعد مي‌شود، بروز كند (در هنگام بسته‌بندي گوشت، با استفاده از حرارت زياد، پلاستيك را مي‌برند و سر آن را مي‌چسبانند؛ (ب) نشانه‌هايي كه در اثر استنشاق آرد در نانوايي‌ها و قناديهايي كه تهويه مناسب ندارند، ايجاد مي‌شود؛ (ج) علائم و نشانه‌هايي كه هنگام كار با پنبه ايجاد مي‌شود، و علّت آن هنوز به درستي شناخته نشده است؛ و (د) نشانه‌هايي كه در اثر تماس با تولوئن شيميائي دي ايسوسيانات[2] (TDI) ايجاد مي‌شود.
در جدول زیر انواع مواد آلرژی زای شغلی و صنایع در ارتباط با آنها مشخص شده است.
|
منبع
|
مثال
|
صنعت
|
|
-فلزات و نمکهای آنها
-مواد شیمیایی
|
-پلاتین، آلومینیوم، نمکهای نیکل، کروم و ...
-ایزوسیانات، پلی و نیل کلراید و ...
|
-آبکاری فلز، جوشکاریف آلیاژ سازی و صنایع پلاستیک سازی
-لحیم کاری
|
|
داروها
|
-پنی سیلین، تتراسیکلین، سفالوسپورین
-آلبوترول، متیلدوپا، مواد مخدر
|
-صنایع داروسازی
-صنایع داروسازی
|
|
-آنتی بیوتیکها
-سایر داروها
|
||
|
پروتئین های حیوانی
|
-ادرار، خون، پروبال، ترشحات بدن
-پوسته های بدن، مایعات بدن، مدفوع
-تریپسین، پپسین، آمیلاز، لیپاز
|
-تحقیقات، پرورش حیوانات
-تحقیقات، پرورش حیوانات
-مصارف صنعتی
|
|
-پستانداران
-بی مهره گان
-آنزیمها
|
||
|
گیاهان
|
-چوب، حبوبات و غلات
-پکتیناز، سلولاز، آمیلاز
-لاستیک
|
-نجاری، آشپزی، کار در آسیاب
-صنایع غذایی و دارویی
-بیماران مبتلا به spinabifida، مراقبین بهداشتی
|
|
-اجزای گیاه
-آنزیمها
-لاتکس
|
||
|
باکتریال
|
|
|
|
-آنزیمها
|
-پروتئازها
|
-مواد شوینده
|