بیهوشی

جراحي و بيهوشي در مبتلايان به آسم
تمام بيماران مبتلا به آسم در صورت نياز به عمل جرّاحي، علاوه بر تيم جرّاحي، بايد تحت نظر پزشك متخصّص آسم نيز باشند. ارزيابي كامل وضعيّت آسم پيش از عمل جرّاحي بسيار اهميّت دارد، زيرا ممكن است تغيير برنامه دارويي قبلي ضروري باشد. اگر در طي دوازده ماه گذشته از استروئيد استفاده شده است، ادامه مصرف استروئيد قبل و بعد از عمل حياتي است. پزشك متخصّص آسم بايد با پزشك بيهوشي در مورد انتخاب داروي بيهوشي و ساير داروهاي مناسب در صورت بروز حمله آسم در طي عمل جرّاحي مشورت كند.

اقدامات پيش از عمل جرّاحي
به عنوان بخشي از اقدامات مقدّماتي پيش از عمل جرّاحي، آزمايش تنفّسي (اسپيرومتري) براي نشان دادن عمل ريه بسيار مهم است، زيرا موقعيّت تنفسّي را بطور دقيق روشن مي‌كند. گاهي وضعيّت ريه در آزمايش اسپيرومتري به كلّي با آنچه پزشك در حين معاينه با گوشي مي‌شنود، تفاوت دارد. براي بيماراني كه مقابله با آسم آنها مشكل است، مقدار اكسيژن خون سرخرگي بايد كنترل شود. اگر بيمار بطور دائم استروئيد مصرف مي‌كند و زخم‌هاي او به كندي التيام مي‌يابند، بايد پيش از عمل جرّاحي به پزشك خود اطّلاع دهد. پزشك پيش از عمل جرّاحي، يك آزمايش خون براي آگاهي از وجود عفونت تجويز مي‌كند. تكرار عكسبرداري از ريه در صورت استفاده از بيهوشي عمومي يك عمل استاندارد به شمار مي‌رود. انتخاب نوع بيهوشي براي بيماري كه نياز به عمل جراحّي دارد، بسيار مهم است.

بيحسي موضعي
بيحسي موضعي به وسيله داروهائي انجام مي‌شود كه مستقيماً در محلّ عمل جرّاحي يا اعصاب مربوط به ناحيه جراّحي تزريق مي‌شود. داروهاي بيحسي موضعي از قبيل ليدوكائين (گزيلوكائين) در زير پوست تزريق مي‌شوند. هنگامي كه داروي بيحسي در اعصاب كنترل كننده ناحيه عمل عميق‌تر تزريق شوند، قطع جريان عصبي ناميده مي‌‌شود. اين عمل در جراحيهاي دست و پا و يا در هنگام زايمانهاي طبيعي مورد استفاده است. هنگامي كه قطع جريان عصبي در كانال ستون فقرات باشد، بيحسي اپي‌‌دورال نام دارد. اين نوع بيحسي براي جرّاحي شكمي يا پا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. چون بيحسي موضعي معمولاً بر تنفّس بيمار اثر بدي ندارد. اغلب براي بيماران مبتلا به آسم انتخاب بهتري است.

بيهوشي عمومي
اين واژه به معناي از دست رفتن آگاهي بيمار در شرايط كنترل شده است. در بيشتر اوقات مادّه بيهوش كننده گازي است كه از طريق ماسك استنشاق مي‌شود. بعضي از بيهوشي، يك لوله تنفّسي در ناي قرار مي‌گيرد تا متخصّص بيهوشي بر مجاري تنفّسي بيمار كنترل داشته باشد. از لوله تنفّسي براي كنترل تنفّس بيشتر بيماراني كه بيهوشي عمومي دارند، استفاده مي‌شود، به ويژه هنگامي كه عمل جرّاحي طولاني باشد.در بيهوشي‌هاي عمومي احتمال بروز عوارض، بيشتر وجود دارد، و اين مسئله فقط به شخص مبتلا به آسم مربوط نمي‌شود، امّا احتمال خطر ناچيز است، به ويژه اگر پيش از عمل، وضع ريوي بيمار تحت كنترل بوده، و از تمام داروهاي لازم استفاده شده باشد. اگر چه معمولاً بي‌حسي موضعي براي بيمار مبتلا به آسم ارجحيّت دارد، امّا بيهوشي عمومي نيز اين مزيّت را داراست كه متخصّص بيهوشي بر مجاري تنفّسي بيمار كنترل مستقيم دارد. به علاوه بيشتر داروهاي بيهوشي كه امروزه در حين عمل جرّاحي براي بيماران مبتلا به آسم مورد استفاده قرار مي‌گيرد (مانند هالوتين ) موجب شل شدن عضلات اطراف لوله‌هاي هوايي مي‌شوند، و بدين ترتيب، احتمال بروز نشانه‌هاي آسم را كاهش مي‌دهند.

داروهاي آسم براي بيماراني كه تحت عمل جرّاحي قرار مي‌گيرند.
تئوفيلين
پيش از عمل جرّاحي بايد نياز دارويي بيمار، دوباره مورد ارزيابي قرار گيرد. بيشتر پزشكان براي بيماراني كه بطور روزانه به تئوفيلين نياز دارندو تحت بيهوشي عمومي قرار مي‌گيرند، تزريق تئوفيلين را به شكل آمينوفيلين داخل سياهرگي در حين عمل جرّاحي تجويز مي‌كنند. بدينترتيب، متخصّص بيهوشي و جراّح مي‌تواند كترل بيشتري بر غلظت تئوفيلين خون بيمار داشته باشند. بدين ترتيب، اگر در هنگام عمل جرّاحي، در اثر مصرف تئوفيلين، تغييري در ضربان قلب بيمار مشاهده شود، مي‌توان اين دارو را كه از طريق سياهرگ به بدن وارد مي‌شود، به سرعت وبه آساني قطع كرد. امّا اگر بيمار پيش از عمل جرّاحي از تئوفيلين خوراكي با اثر دراز مدّت استفاده كرده است، كنترل غلظت تئوفيلين خون دشوار خواهد بود. در حين عمل جرّاحي، مقدار تئوفيلين داخل سياهرگي معمولاً به مقدار 5/0 ميلي‌گرم براي هر كيلوگرم وزن بدن در هر ساعت تزريق مي‌شود. البته اين مقدار دارو بايد جايگزين مقدار تئوفيلين خوراكي مصرف بيمار شود.
استروئيدها
واكنش طبيعي بدن نسبت به فشارهاي جسمي مانند عمل جرّاحي، ترشح بيش از حدّ طبيعي استروئيد مي‌باشد. اين استروئيدهاي اضافي، بدن را قادر مي‌سازد تا فشار را بهتر تحمّل كند. اگر بيمار بطور مداوم استروئيد مصرف مي‌كند، بدن در حين فشارهاي جسمي استروئيد بيشتري آزاد نخواهد كرد. به همين علّت، استروئيد اضافي براي پيش و پس از عمل جرّاحي مورد نياز است. معمولاً يك روز پيش از عمل، استروئيد بيشتري تجويز مي‌شود و تا يك روز بعد از عمل، به همين ترتيب ادامه مي‌يابد. مقدار مصرف استروئيد در اين دوره، از 30 تا 125 ميلي‌گرم تغيير مي‌كند، و هر شش ساعت يكبار درون سياهرگ تزريق مي‌شود. معمولاً استروئيد اضافي، يك روز پس از عمل جرّاحي قطع مي‌شود و به حالت عادّي باز مي‌گردد. همان گونه كه در مصرف استروئيد معمول است، مقدار مصرف دارو هنگام عمل جرّاحي نيز بايد براي هر شخص بطور جداگانه تعيين شود.

داروهايي كه بايد از مصرف آنها خودداري كرد

اين داروها عبارتند از: آسپيرين، فرآورده‌هاي حاوي آسپيرين، داروهاي ضد التهابي بدون استروئيد (مانند ايبوپروفن و ناپروكسن،)، ايندومتازين، فنيل بوتازون، و تارترازين (رنگ زرد غذائي) پزشك متخصّص آسم بايد داروهايي را كه بيمار در دوره بستري بودن نياز دارد، بررسي كند.

روز عمل جرّاحي

با اقداماتي كه در دوره پيش از عمل صورت مي‌گيرد، عمل بدون اشكال انجام خواهد شد، تا زمان عمل، تمام داروهاي داخل سياهرگي بيمار، پيش‌بيني شده‌اند، تا درزمان مقرّر مورد استفاده قرار گيرند. داروي آرامش بخش هيدروكسيزان (آتاراكس يا ويستريل) براي پيش از عمل، داروي مناسبي به شمار مي‌رود، زيرا عمل تنفّس را تحت فشار قرار نمي‌دهد. با انجام اين اقدامات بايد مطمئن بود كه نتيجه عمل موفقيّت آميز خواهد بود.

مراقبت‌هاي بعد از عمل

دوره بعد از عمل جرّاحي، به اندازه پيش از آن اهميّت دارد. در اين دوره وضعيّت تنفّس بيمار بايد دقيقاً تحت كنترل باشد. تنفّس عميق با استفاده از دستگاه‌هاي ويژه تنفّسي به بيمار كمك مي‌كند تا خلط سينه خود را خارج سازد و مانع جمع شدن موضعي ريه (اتلكتازي)شود. استفاده از برونكوديلاتاتورهاي استنشاقي بايد در دوره بعد از عمل ادامه يابد. تئوفيلين داخل سياهرگي را مي‌توان قطع كرد و هنگامي كه بيمار دوباره غذا خوردن را شروع كرد، تئوفيلين خوراكي را جايگزين آن ساخت. ادامه مصرف استروئيد اضافي براي هر شخص بطور جداگانه در نظر گرفته مي‌شود، معمولاً دو روز بعد از عمل جرّاحي، بازگشت به مقدار مصرف قبلي امكان‌پذير است.

عمل جرّاحي بدون پيش‌بيني قبلي

اگر بطور ناگهاني به عمل جرّاحي نياز پيدا شود، بايد شرايطي فراهم كرد كه تا سرحدّ امكان، موارد فوق‌الذّكر اجرا شود تا از بروز عوارض ناشي از آسم پيشگيري به عمل آيد. اگر بطور مداوم يا در يكسال گذشته استروئيد مصرف كرده‌ايد، بسيار مهم است كه اين اطلاّعات را به صورت نوشته شده همراه داشته باشيد، زيرا در هنگام تصادف يا عمل جرّاحي فوري، به استروئيد اضافي نياز خواهيد داشت. در صورت امكان بايد با پزشك متخصّص آسم تماس گرفته شود.

خلاصه: عمل جرّاحي و بيهوشي

1- هنگامي كه بيمار مبتلا به آسم به عمل جرّاحي نياز پيدا مي‌كند، همكاري ميان پزشك جرّاح، متخصّص بيهوشي، و متخصّص آسم ضروري است.

2- وضعيّت تنفّسي بيمار بايد درست پيش از عمل جرّاحي، به وسيله دستگاه‌هائي نظير اسپيرومتر اندازه گيري شود. همچنين براي جلوگيري از بروز هر گونه عفونت، بايد بيمار را مورد آزمايش قرار داد. در صورت نياز به بيهوشي عمومي، عكسبرداري از ريه نيز ضروري است.

3- بيحسي موضعي، هميشه بر بيهوشي عمومي ارجحيّت دارد.

4- در صورتي كه وضعيّت تنفّسي بيمار پيش از عمل جرّاحي خوب باشد، خطري در حين بيهوشي عمومي روي نخواهد داد. در حين عمل جرّاحي، متخصّص بيهوشي تنفّس بيمار را به وسيله لوله تنفسّي كه درمجراي هوايي قرار مي‌گيرد، كنترل مي‌كند.

5- در صورت بيحسي موضعي، معمولاً مقدار تئوفيلين خوراكي نياز به تغيير ندارد.در بيهوشي عمومي مقدار تئوفيلين خوراكي قطع شده و تئوفيلين داخل سياهرگي (آمينوفيلين) جايگزين آن مي‌شود تا مقدار تئوفيلين خون در حين عمل قابل كنترل باشد.

6- برونكوديلاتاتورهاي خوراكي شبه آدرنالين پيش از بيهوشي عمومي قطع مي‌شوند، زيرا ضربان قلب را افزايش مي‌دهند. بهترين راه استفاده از اين داروها پيش از عمل، از طريق دستگاه افشانه است؛ اگر چه از دستگاه‌هاي استنشاقي نيز مي‌توان استفاده كرد.

7- اگر بيمار طي دوازده ماه گذشته استروئيد مصرف كرده است. قبل از عمل جرّاحي بايد او استروئيد اضافي تجويز شود. مقدار دارو براي هر شخص، بطور جداگانه تعيين مي‌شود. استروئيد اضافي، به ويژه در اين دوره، براي بيماري كه بطور مداوم از اين دارو استفاده مي‌كرده است، بسيار اهميّت دارد.

8- داروهايي كه بايد از مصرف آنها خودداري شود، عبارتند از: ‌آسپرين و فرآورده‌هاي حاوي آسپرين و بطور كلّي، داروهايي كه واكنش‌هاي مشابه با آسپرين ايجاد مي‌كنند

9- استفاده از استروئيد، تئوفيلين داخل سياهرگي و برونكوديلاتاتورهاي استنشاقي بايد تا دوران بعد از عمل جرّاحي ادامه يابند. هنگامي كه بيمار، خوردن غذا را آغاز كرد، مجدّداً مي‌توان مقدار مصرف تئوفيلين خوراكي را جايگزين تئوفيلين داخل سياهرگي كرد. معمولاً قطع استروئيد اضافي و بازگشت به مقدار معمول از دومين روز بعد از عمل امكان‌پذير است.

10- اگر در طي دوازده ماه گذشته استروئيد مصرف كرده‌ايد بايد اين اطلاعات را بنويسيد و همراه داشته باشيد تا در صورت تصادف يا نياز به عمل فوري، اطّلاعات لازم در دسترس پزشك قرار گيرد.